Архивы blog

Qo‘shiqlar nega miyamizga “yopishib” oladi?

Odatda taʼlim jarayonida boʻlgan, oʻqib-izlanayotgan oʻquvchilar, talabalar, tinglovchilar orasida shunday gap yuradi: “Nega oʻqigan...

1

4 min

Maqolalar

Mashhurlikni ta’minlashda musiqa qanchalik muhim?

Bu hayotda hamma narsaga bir-biriga bogʻlangan. Masalan, Garri Potter filmini tasavvur qilish bilan quloqlarimizga Xogvarts ostonasidan toʻkilgan...

2

3 min

Maqolalar

Qanday qilib hojatxona qog‘ozini atrof-muhitga zarar yetkazmay ishlab chiqarish mumkin?

Kimdir shaharda, kvartirada turadi, kimdir esa shahar tashqarisidagi hovlida. Ayrimlar uyida qolib, masofadan ishlashda davom etmoqda, baʼzilar esa...

4

14 min

Biologiya va tibbiyot

Inson yaratgan eng tez kosmik apparat: Voyager-1

Voyager-1 kosmik kemasi 1977-yil 5-sentabrda NASA tomonidan AQShning Florida shtatidagi Kanaveral burnidan uchirilgan. Uning maqsadi Quyosh tizimini...

17

4 min

Fizika va astronomiya

Tovonda yoki oyoq uchida?

Yugurish tamaddunning ajralmas qismi hisoblanadi. Yer yuzasidagi ilk insonlar yugurishdan majburiy chora sifatida foydalanishgan. Xususan yugurish...

17

2 min

Biologiya va tibbiyot

Quyoshsimon yulduzlar nozik tuzilmani yaxshiroq tushunishga yordam berdi

Yangi oʻlchovdagi xatolik avvalgi tadqiqotlarga qaraganda kamroq boʻlib chiqdi. Avstraliyalik astronomlar Quyosh va unga oʻxshash oʻn oltita...

11

4 min

Fizika va astronomiya

“Xabbl” yangi yulduz chaqnashidagi yorug‘lik aks-sadosi dinamikasini kuzatdi

Astronomlar “Xabbl” fazoviy teleskopi vositasida 5,5 yil davomida SN 2016adj yangi yulduzining yorugʻlik aks-sadosi harakatini kuzatdi. Kuzatuv...

13

2 min

Fizika va astronomiya

“Xabbl” Subyer atmosferasini izladi. U bulutsiz yoki yuqori balandlikdagi bulutlarni o‘z ichiga olishi mumkin

Astronomlar L98-59b toshli Subyerda (Subyerlar Yer va Veneraga qaraganda kichikroq ogʻirlikdagi sayyoralar hisoblanadi) “Xabbl” fazoviy...

8

3 min

Fizika va astronomiya

Solar Orbiter Quyosh toji dinamikasini rekord darajada batafsil ko‘rsatdi

Zond uni Quyosh bilan beshinchi yaqinlashish paytida kuzatishga muvaffaq boʻlgan. Solar Orbiter jamoasi qurilmaning Quyosh bilan beshinchi...

8

2 min

Fizika va astronomiya

Marsda katta meteorit zarbalari bilan bog‘liq ikkita kuchli silkinish yuz berdi

Ular diametri yuz metrdan ortiq kraterlarni hosil qilgan. Oʻtgan yili sayyorashunos olimlar InSight stansiyasi yordamida Qizil sayyoraga urilgan...

11

4 min

Fizika va astronomiya

“Yunona” stansiyasi Yupiterning Yevropa yo‘ldoshi yaqinida plazma to‘lqinlari “qo‘shig‘ini” qayd etdi

Kuzatuvlar stansiyaning sunʼiy yoʻldosh yonidan oʻtayotgan vaqtida amalga oshirildi. “Yunona” avtomatik sayyoralararo stansiyasi jamoasi...

11

2 min

Fizika va astronomiya

Ko‘ngillilarga yuqori atmosferadagi chaqnashlarning suratini almashish taklif qilindi

Fiziklar yangi Spritecular loyihasini ishga tushirdi. Uning doirasida har bir kishi Yer atmosferasida sodir boʻladigan spraytlar (mezosfera va...

8

2 min

Fizika va astronomiya

Astronomlar tomonidan yulduzosti obyekti va ekzosayyoraga ega yulduz tizimi kashf etildi

Astronomlar tomonidan jigarrang pakanalar chegarasida joylashgan, toʻq sariq pakanani oʻz ichiga oluvchi ulkan yulduzosti obyekti va deyarli...

10

3 min

Fizika va astronomiya

Eng yengil neytron yulduz kvarklikda gumon qilinmoqda

Uning ogʻirligi Quyosh ogʻirligining atigi 0,77 qismiga teng. Astronomlar tomonidan eng yengil neytron yulduz kashf qilindi. Ushbu HESS J1731-347...

9

3 min

Fizika va astronomiya

“Jeyms Uebb” yolg‘iz paydo bolayotgan sayyora tizimini aniqladi: u Orion tumanligida joylashgan

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik teleskopi Orion tumanligida joylashgan Orion 294-606ʼning protoplanetar diski tasvirini olishga muvaffaq...

14

2 min

Fizika va astronomiya

Kvintet Stefan atrofida ulkan atom vodorod buluti topildi

Bu oʻzaro taʼsir qiluvchi galaktikalar guruhidir. Astronomlar tomonidan Kvintet Stefan (Pegas yulduzlar turkumidagi beshta galaktika guruhi)...

9

3 min

Fizika va astronomiya

Astronomlar tarixdagi eng yorqin gamma-nur chaqnashlardan birini qayd etdi: chaqnash hatto Yer atmosferasiga ham ta’sir qilgan

Astronomlar GRB 221009A tegishli gamma-nurining chaqnashini kuzatishga muvaffaq boʻldi. Bu butun kuzatuvlar tarixidagi eng yorqin voqealardan...

8

2 min

Fizika va astronomiya

Olis kvazarda dastlabki, o‘ta yangi yulduzlar moddasining izi topildi

Astronomlar olis ULAS J1342+0928 kvazardagi mavjud gaz moddasi koinotdagi birinchi yulduzlar boʻlgan bugʻsimon, beqaror, oʻta yangi yulduzlar...

9

5 min

Fizika va astronomiya

TESS teleskopi Qizil pakana orqali ekzogigantning juda chuqur tranzit holati guvohi bo‘ldi

TESS fazoviy teleskopi Qizil pakana atrofida aylanib yuruvchi yangi ekzogigant TOI-5205bʼni qidirib topdi. Bu kashfiyot gʻayrioddiy, chunki...

10

3 min

Fizika va astronomiya

Musiqiy xotira: u hammada har xilmi?

Musiqiy xotira musiqa bilan bog‘liq ma’lumotlarni eslab qolish qobiliyatini anglatadi. Musiqiy xotirani oʻrganish inson noverbal tovush...

20

5 min

Maqolalar

Musiqa stressni yenga oladimi?

Musiqa inson hissiyotlari, kayfiyati va hatto salomatligiga ham sezilarli taʼsir koʻrsatadi. Chunki musiqadagi ohanglar tashuvchi dard, quvonch,...

17

5 min

Maqolalar

Geyts: sun’iy intellekt davri boshlandi

Microsoft asoschisi Bill Geyts oʻzining “Sunʼiy intellekt davrining boshlanishi” haqida yangi insho yozdi. Ushbu maqolada inshodagi muhim...

15

5 min

IT va muhandislik

Kim ko‘p shokolad yeydi?

Bolalardan “Qaysi shirinlikni yaxshi koʻrasan?” deb soʻrasangiz, albatta “Shokolad!” deb javob beradi. Uni hatto hali tili chiqmagan...

13

2 min

Boshqalar

ESA “Yevklid” teleskopini uchirish uchun “Soyuz” o‘rniga Falcon 9 raketasini tanladi

Raketa avval tanlangan “Soyuz” oʻrnini egallaydi. Yevropa kosmik agentligi (ESA) avvalroq “Yevklid” teleskopini koinotga uchirish uchun...

8

2 min

Fizika va astronomiya

SLS raketasining birinchi parvozi vodorod sizib chiqishi tufayli yana qoldirildi

SLS oʻta ogʻir raketasini ilk bora “Orion” kosmik kemasi bilan uchirishga boʻlgan ikkinchi urinish yoqilgʻi quyishning asosiy bosqichida...

6

< 1 min

Fizika va astronomiya

TESS teleskopi xavfsiz rejimdan chiqdi. Nosozlik sababi hali aniqlanmadi

TESS fazoviy teleskopi yaqinda yuzaga kelgan nosozlikdan soʻng xavfsiz rejimdan chiqdi. Bu nosozlik barcha ilmiy kuzatishlarni toʻxtatib qoʻygan...

8

2 min

Fizika va astronomiya

DART zondi bilan Dimorfga zarba berish samarali ekani isbotlandi. Asteroidning orbital davri 32 daqiqaga o‘zgargan

DART zondining Dimorf asteroidi bilan toʻqnashuvi uning kattaroq Didim asteroidi atrofida aylanish davrini 32 daqiqaga oʻzgartirdi. NASA...

14

2 min

Fizika va astronomiya

Firefly Alpha dastlabki parvoz davomida sunʼiy yo‘ldoshlarni juda past orbitaga olib chiqdi

Firefly Alpha raketasida joylashgan va uning ilk parvozi paytida fazoga uchuvchi sunʼiy yoʻldoshlarning dastlabki orbitalariga tegishli texnik...

8

2 min

Fizika va astronomiya

InSight stansiyasidagi seysmograf Marsdagi chang bo‘roni tufayli ishni to‘xtatdi

InSight avtomatlashtirilgan Mars stansiyasi jamoasi kuchli chang boʻroni boshlanishi tufayli SEIS seysmografini ikki haftaga oʻchirib qoʻydi....

11

2 min

Fizika va astronomiya

“Yunona” stansiyasi Yevropaning eng batafsil suratini oldi

“Yunona” sayyoralararo avtomatik stansiyasi Yerga Yupiterning Yevropa yoʻldoshiga tegishli muzli yuzaning eng batafsil tasvirini uzatdi. Unda...

10

2 min

Fizika va astronomiya

Hindistonning birinchi Mars zondi ilmiy dasturni yakunladi

Hindiston kosmik tadqiqotlar tashkiloti “Mangalyan” Mars avtomatik stansiyasi faoliyatini tiklashga urinishlarni toʻxtatdi va uning ilmiy...

8

2 min

Fizika va astronomiya

Algoritm sichqonning og‘riq darajasini yuz ifodasi orqali aniqladi

Amerikalik olimlar qora laboratoriya sichqonlarida ogʻriq darajasini baholay oladigan bulutli platformani ishlab chiqdi. U hayvonning yuz ifodasini...

14

5 min

Biologiya va tibbiyot

Xitoyning ko‘p martalik suborbital kemasi eksperimental parvozni amalga oshirdi

Xitoy qayta foydalanish mumkin bo‘lgan kosmik transport tizimini ishlab chiqish doirasida koʻp martalik suborbital uchish apparatining sinov...

13

2 min

Fizika va astronomiya

New Shepard birinchi suborbital boshqariluvchi parvozni amalga oshirdi

Xususiy kosmik kompaniya Blue Origin 20-iyul 2021-yil qayta ishlatiladigan New Shepard tizimining birinchi suborbital parvozini muvaffaqiyatli...

14

2 min

Fizika va astronomiya

Ro‘za tutishning tibbiy foydalari

Bundan 1400 yil oldin roʻza musulmonlarga farz qilinganda odamlar uning shifo xususiyatlari haqida ilmiy maʼlumotlarga ega boʻlmagan. Hatto uni...

12

2 min

Biologiya va tibbiyot

Boshga berilgan ikki zarba ta’sirida kalamushlarning bosh suyagi qalinlashib, zichlashdi

Avstraliyalik shifokorlar va fiziologlar tomonidan 37 ta kalamush ustida oʻtkazilgan tajribada hayvonlarning boshiga ogʻir metall yuk tashlandi,...

14

6 min

Biologiya va tibbiyot

Kanyo kristales: kamalakrang daryo

Kolumbiyadagi Kanyo kristales daryosi ajoyib koʻrinishi bilan koʻpchilik eʼtiborini tortgan. Daryo nomi ispanchada “billur daryo” degan...

11

2 min

Boshqalar

Kitob o‘qish umrni uzaytiradimi?

Kitob oʻqish aqliy salohiyatimizni kuchaytirib, tasavvurimizni boyitishini hammamiz bilamiz. Bu maroqli mashgʻulot salomatlikka ham ijobiy taʼsir...

12

2 min

Boshqalar

Suv qayerda issiqroq: daryo, dengiz yoki okeanda?

Suv qayerda issiqroq boʻladi — daryodami, dengizdami yoki okenlardami? Suv sirtining harorati havzaning geografik joylashuvi, iqlim sharoiti va...

10

2 min

Boshqalar

Musiqiy did va didsizlik

Baʼzan atrofimizdagi insonlar eshitayotgan musiqalardan hayratga tushamiz: qanday qilib shunday mahzun kuylarni eshitish mumkin yoinki bunchalar...

14

6 min

Boshqalar

Oqsillarni noto‘g‘ri utilizatsiya qilish neyrodegeneratsiyaga sababchi bo‘ldi

Asab hujayralarida zaharli tau oqsilini parchalash uchun masʼul boʻlgan retromer oqsillari boʻlmasa, neyrodegeneratsiya tezroq oʻtib ketishi...

11

5 min

Biologiya va tibbiyot

Astronomlar tomonidan yangi yulduz qoldig‘i asnosida dastlabki rentgen nurlanishli qutblanish xaritasi yaratildi

“IXPE rentgen fazoviy observatoriyasidan foydalangan astronomlar ‘Kassiopeya A’ nomli yangi yulduzning dastlabki rentgen nurlanishli...

8

3 min

Fizika va astronomiya

Sovuq Qizil pakana atrofidagi yashash uchun qulay muhitda super Yer topildi

Yerda joylashgan va kosmik teleskoplardan foydalangan holda astronomlar Quyoshga yaqin boʻlgan sovuq Qizil pakana yaqinida ikkita super Yerni...

10

3 min

Fizika va astronomiya

Oʻlik dengiz oʻlikmi?

Oʻlik dengiz Falastin, Iordaniya va Isroil oʻrtasida joylashgan turgʻun shoʻr koʻldir. Uni arablar “Al-Bahr Al-Mayyit” — oʻlik dengiz,...

11

5 min

Geografiya va geologiya

Ertak aytishning foydasi bormi?

Dunyoda milliy ertagi boʻlmagan xalq-elatning oʻzi boʻlmasa kerak. Deyarli hammamiz bobo-buvi, ota-ona, aka-opa yoki oʻqituvchilardan ertak...

16

2 min

Boshqalar

Jinsi kimlarning kiyimi?

Jinsi shim aksariyat yoshlarning sevimli kiyimi. U nafaqat yoshlarning, balki kattalarning ham didiga mos tushyapti. Ayniqsa, oʻzini zamonaviy...

15

4 min

Boshqalar

Televizorning bola tarbiyasiga ta’siri qanday?

Ishonish qiyin, lekin bolalar nutqining yaxshi rivojlanmasligi televizor koʻrishga juda-juda bogʻliq. Olimlar fikricha, har kuni ekran qarshisida...

10

2 min

Boshqalar

Qatiq ichish foydalimi?

Yozning jazirama kunlarida tanamiz koʻp miqdorda suyuqlik talab etadi. Shu sababli koʻp chanqaymiz. Tashnalikdan qutulish uchun bizga dogʻsuv,...

13

2 min

Boshqalar

To‘g‘ri o‘tiring! Noto‘g‘ri o‘tirishning salomatlikka ta’siri qanday?

Katta yoshdagilarning bor-yoʻgʻi 8,9 foizi bir kunda oʻrtacha 4 soatni oʻtirgan holda oʻtkazadi, 20,6 foizida esa bu miqdor 12 soat yoki undan...

19

12 min

Biologiya va tibbiyot

Tuya suvsizlikka qanday chiday oladi?

Hali mashina, poyezd, samolyot kabi texnikalar kashf etilmasdan ilgari, juda qadim zamonlardan boshlab odamlar Osiyo va Afrika choʻllarini...

17

2 min

Biologiya va tibbiyot

Amerikani Beruniy ochganmi?

Amerika ikki qitʼani — Shimoliy va Janubiy Amerikani, shuningdek, yaqin orollarni, jumladan Grenlandiya orolini birlashtirgan dunyoning bir...

15

2 min

Geografiya va geologiya

Bir kunda qancha soch to‘kiladi?

Bu maqolada turli hil kasalliklar sababli soch toʻkilishi haqida maʼlumot bermaymiz, aksincha odam sochi va unga bogʻliq boʻlgan qiziqarli...

17

2 min

Biologiya va tibbiyot

U yerda tuynuk! Olimlar Somon yo‘li markazida nimani ko‘rdi?

Yarim asr muqaddam astronomlar galaktika markazida katta qora tuynuk borligini ilk marta taxmin qilgan edi. Ushbu versiyani qoʻllab-quvvatlovchi...

112

11 min

Fizika va astronomiya

Surunkali granulomatoz qanday kasallik?

Surunkali granulomatoz — bu fagotsitlar — immunitet hujayralarining noto‘g‘ri ishlashi, ya’ni immun tizimining izdan chiqishiga olib...

39

4 min

Biologiya va tibbiyot

Neft bilan bogʻliq terminlarning izohlarini bilasizmi?

An’anaviy, noan’anaviy va qazib chiqarish qiyin boʻlgan uglevodorodlar oʻrtasida qanday farqlar bor? Kernni kerogendan qanday ajratish mumkin?...

41

6 min

Kimyo

Musiqiy qobiliyat: tug‘mami yoki “orttirilgan”?

Oramizda musiqiy salohiyati yuqori boʻlgan insonlar koʻp. Ular qanday musiqa tinglashni yaxshi biladi, ularni yaxshi his etadi, u yoki bu cholgʻu...

118

5 min

Boshqalar

Musiqa uxlashga yordam beradimi?

Kundalik hayotda uyquga ketishdan oldin musiqa tinglashni odat tusiga aylantirib olgan insonlar koʻplab topiladi. Musiqa uxlashga yordam beradimi,...

81

3 min

Boshqalar

Nega ko‘pchilik musiqa tinglashni yoqtiradi?

Nega musiqa tinglash koʻpchilikka birdek yoqadi? Tanlov turlicha boʻlishi mumkin, ammo inson u yoki bu turdagi musiqadan zavq oladi: raqs tushadi,...

63

5 min

Boshqalar

ChatGPT: tahdid ostida qolayotgan kasblardan yangi imkoniyatlargacha…

Diskleymer: ushbu maqola inson tomonidan tayyorlandi. Hozircha (21-mart, 2023-yilga koʻra) ChatGPT oʻzbek tilida bunday maqolalar yoza olmaydi....

238

4 min

IT va muhandislik

Yangi qadimgilar: zirhli mitti, diplodok qardoshlari va ulkan dengiz kaltakesaklari

Ushbu maqolada Semyon Morozov paleontologlar 2022-yil avgust oyida taqdim qilgan yangi topilmalar bilan oʻrtoqlashadi. Noodayiy...

383

9 min

Biologiya va tibbiyot

Dastlabki uchuvchi-reptiliyalar paydo bo‘lishining Perm davri o‘rmonlari zichlashuvi bilan bog‘ligi aniqlandi

Birinchi uchuvchi-reptiliyalardan biri Perm davrining oxirida, hozirgi Madagaskar hududida yashagan selurozavravus edi. Paleontologlar bu turni...

158

4 min

Boshqalar

Kamharakat hayot tarzi oldin ham bo‘lganmi?

5 soat avtobusda qoʻshni shaharga borishni, ish stolingizdan 8 soat turmaslikni tasavvur qilib koʻring. Haydovchilar, kotibalar, ofis xodimlari,...

410

4 min

Boshqalar

Bilingvizm: ikki tilli bo‘lish uchun nima qilish kerak?

Yer yuzi aholisining deyarli yarmi bir kunda ikki tildan foydalanib muloqot qilishini bilasizmi? Ijtimoiy tarmoqlarda, turli xabar va yangiliklarda...

341

4 min

Boshqalar

Buyuk Ipak yo‘li qachon paydo bo‘lgan?

Buyuk Ipak yoʻli — Markaziy Osiyo boʻylab sayohatchilar va yerusti savdosi uchun foydalanilgan yoʻllarga nisbatan ishlatiladigan keng maʼnoli...

331

4 min

Boshqalar

Sahelantropga yana ikki oyoqda yurish imkoniyati berildi

Paleontologlar Chadda 20 yildan koʻproq vaqt oldin topilgan son va tirsak suyagini tekshirdi. Ular qoldiqlar sahelantropga (Sahelanthropus...

100

3 min

Boshqalar

Qirilib ketgan ulkan marabu qushlari ucha olganmi?

Flores orolidan uchib keta olmaydigan deb taxmin qilingan, qirilib ketgan ulkan marabu faol parvoz qilishga qodir boʻlgan ekan. Bunday xulosa...

128

4 min

Boshqalar

Myanmadagi 99 million yillik qahrabodan yerqazuvchi kanalarning to‘rt turi topildi

Taxminan 99 million yoshga teng boʻlgan Birma qahrabosidan paleoentomologlar yerqazuvchi kanalarning toʻrtta yangi turini topdi. Bu kabi...

92

4 min

Boshqalar

“Aresibo” radioteleskopi qayta tiklanmaydi, uning o‘rniga ta’lim markazi yaratiladi

AQSh milliy fan jamgʻarmasi ikki yil oldin vayron boʻlgan “Aresibo” radioteleskopini qayta tiklamaslik toʻgʻrisida qaror qabul qildi. Uning...

334

2 min

Fizika va astronomiya

Muskullar elektrostimulyatsiyasi boshni kerakli yo‘nalishga burish imkonini beradi

Amerikalik muhandislar foydalanuvchiga virtual yoki kengaytirilgan reallikda maslahatlar berish imkonini beruvchi yangi metodni ishlab chiqdi....

313

2 min

IT va muhandislik

“Jeyms Uebb” Volf-raye yulduzi atrofidagi ko‘plab chang halqalari tizimini tadqiq qildi

Halqalar yulduz shamollarining toʻqnashuvi natijasida hosil boʻlgan. “Jeyms Uebb” fazoviy teleskopi Volf-raye yulduzini oʻz ichiga...

151

3 min

Fizika va astronomiya

TESS kosmik teleskopi Quyoshga o‘xshash yulduz yaqinida juda qadimiy, qaynoq Yupiterni topdi

TESS kosmik teleskopi hozirgacha maʼlum boʻlgan eng qadimgi qaynoq Yupiterlardan (ogʻirligi Yupiter sayyorasiga teng boʻlgan ekzosayyoralar...

184

3 min

Fizika va astronomiya

Dimorf asteroidida DART zondi zarbasidan keyin kometaga o‘xshash dum paydo bo‘ldi

Yerda joylashgan SOAR teleskopi yordamida Dimorf asteroidida uzun kometaga oʻxshash chang va qoldiqlardan iborat boʻlgan dum aniqlandi. NOIRLab...

142

2 min

Fizika va astronomiya

MOXIE 9 soat ichida Mars atmosferasidan 50 gramm kislorod oldi

Mars atmosferasidan kislorod olish boʻyicha MOXIE tajribasi jamoasi 2021-yil davomida Marsda olib borilgan ish natijalarini taqdim etdi....

135

3 min

Fizika va astronomiya

“Jeyms Uebb” juda yosh protoyulduz atrofidagi muz zarralarida organik molekulalarni topdi

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik teleskopi juda yosh IRAS 15398−3359 protoyulduzining yadrosidagi muz zarralari tarkibida bir qator organik...

82

3 min

Fizika va astronomiya

1181-yilgi o‘ta yangi yulduzlar ikkita Oq pakananing birlashuv modeliga mos keladi

Olti mamlakat astronomlari 1181-yilda portlagan SN 1181 AD yangi yulduzi Somon yoʻlidagi noyob Iax oʻta yangi yulduz turining ikkinchi...

86

3 min

Fizika va astronomiya

14,7 million yillik Xitoy qahrabosidan sakrovchi o‘rgimchak topildi

Paleontologlar yoshi taxminan 14,7 million yilga teng boʻlgan Xitoy qahrabosida (toshga aylangan yogʻoch qatroni, kech boʻr va paleogen...

125

3 min

Fizika va astronomiya

Kanadada 220 ta qo‘l-oyog‘i bo‘lgan bo‘g‘imoyoq topildi

508 million yoshga teng boʻlgan Kanada konlarida paleontologlar tomonidan gʻayrioddiy qobiqli, har birida juft qoʻl-oyoq boʻlgan, 110 taga yaqin...

148

2 min

Boshqalar

Astronomlar qaynoq super Yer atrofida zich atmosferani topa olmadi

Astronomlar TESS va “Spitser” teleskoplaridan foydalangan holda qaynoq super Yer — GJ 1252b yuzasida hatto yuqori bosim yoki magma tarkibidagi...

104

2 min

Fizika va astronomiya

Sayyorashunoslar “yosh Yer”ga moddalarni asteroidlar orqali yetkazib berish imkoniyatini tasdiqladi

Sayyorashunoslar laboratoriyada Ryugu asteroidining tuproq zarralari tahlili yangi natijalarini taqdim etdi. Maʼlum boʻlishicha, Ryuguning...

101

4 min

Fizika va astronomiya

Qora tuynukning foton halqalari uning tebranishlari haqidagi ma’lumotlarni saqlab qolgan

Nazariyotchi fiziklar qora tuynuklar atrofida aylanadigan fotonlarning markaziy halqalarida takrorlanuvchi simmetriya mavjudligini aniqladi, yaʼni...

34

4 min

Fizika va astronomiya

Nega 128 GB aslida sal kamroq?

Agar siz 128 GB (gigabayt) xotiraga ega smartfon olib, undan to‘la foydalanaman desangiz, chuchvarani xom sanabsiz. Telefonni olib ko‘rsangiz,...

682

2 min

IT va muhandislik

Hodisalar gorizonti teleskopi olis blazar jeti egriligini qayd etdi

Hodisalar gorizonti teleskopi (EHT) nuri Yerga 3,5 milliard yil davomida yetib kelgan J1924—2914 nisbiy blazar (yuqori yorqinlikdagi galaktikadan...

179

3 min

Fizika va astronomiya

“Jeyms Uebb” yordamida ilk bora ekzosayyora atmosferasida karbonat angidrid gazi mavjudligi rasman tasdiqlandi

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik observatoriyasi yordamida ilk bora ekzosayyora atmosferasida karbonat angidrid borligi rasman tasdiqlandi....

129

3 min

Fizika va astronomiya

She’rni qanday tez yodlash mumkin?

Adabiyot fanidan tez-tez sheʼr yodlash vazifasi beriladi. Xoʻsh, sheʼrlarni oson yodlaysizmi? Sheʼrni eslab qolish va ifodali qilib aytib berish...

580

2 min

Boshqalar

Gilos. Buyrak va jigarga yordamchi

Gilos yurtimizda eng koʻp tarqalgan mevalardan biridir. Ayni hozirdan pishishni boshlab yozning oʻrtalarigacha dasturxonimiz koʻrkiga aylanadi....

81

2 min

Biologiya va tibbiyot

Ko‘k va qora choy: sizningcha, qay biri afzal?

Choy… choyxona… choylashaylik… bu soʻzlar oʻzida oʻzbek millatiga mansub anʼanalarni namoyon etadi. Mehmon kelsa choy uzatamiz,...

616

2 min

Biologiya va tibbiyot

Yaponlar boshqalardan uzoqroq umr ko‘rishining 11 sababi

Yaponlar — “yashovchan” xalq. Harholda, Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti hisobotiga koʻra shunday. Kunchiqar yurt aholisi uzoq umr...

340

4 min

Boshqalar

Mutolaa chog‘idagi zararli odatlar: ulardan qanday qutulish mumkin?

Mutolaa vaqtida aksariyat odamlar oʻqish jarayonini sekinlashtiradigan uchta zararli harakatni amalga oshiradi. Bu odatlarni yoʻqotish orqali...

275

2 min

Boshqalar

Odam organizmi haqida kutilmagan faktlar

Odamdagi DNK 80 000 gendan tarkib topgan. Oʻrtacha umr davomida odam boshidan oʻsib chiqadigan sochlarning uzunligi 725 kilometrga...

567

2 min

Biologiya va tibbiyot

Astronomlar birinchi “Venera ichidagi” asteroidning “umrini” cheklab qo‘ydi

Astronomlar “Ayloxchaxnim” asteroidi ustida olib borilgan tadqiqotlari natijalarini taqdim etdi. Asteroidning orbitasi Venera orbitasi ichida...

115

3 min

Fizika va astronomiya

Qadimgilarni jamlagan odam: 2022-yilgi fiziologiya yoki tibbiyot bo‘yicha Nobel mukofoti sohibi Svante Paabo kim?

2022-yilgi fiziologiya yoki tibbiyot boʻyicha Nobel mukofoti jahon miqyosidagi shuhrati tibbiyotga ham, fiziologiyaga ham bogʻliq boʻlmagan...

384

15 min

Biologiya va tibbiyot

“Lyusi” stansiyasi Yer yaqinida birinchi gravitatsion manyovrni amalga oshirdi

“Lyusi” sayyoralararo stansiyasi XKS va Yerga yaqin teleskoplar orbitasidan past boʻlgan holda Yer yaqinida birinchi gravitatsion manyovrni...

281

2 min

Boshqalar

Koinotni 20 kilometrga yaqinlashtirish taklif qilindi

Xalqaro aviatsiya federatsiyasi (FAI) Xalqaro astronavtika federatsiyasiga (IAF) koinotning rasmiy chegarasini (Karman chizigʻi) 100 kilometrdan 80...

258

2 min

Boshqalar

Yandeks “aqlli uy”ga hodisalar bo‘yicha avtomatizatsiyani qo‘shdi

Yandeks o‘zining “aqlli uy” platformasiga datchiklarni qo‘llab-quvvatlash va hodisalar bo‘yicha avtomatizatsiyani qo‘shdi. Bu datchik...

192

3 min

IT va muhandislik

Miyamiz “qariydimi”?

Inson miyasi hayot davomida oʻzgarib turadi, ammo maʼlum vaqtga kelib u hajmda oʻsishdan toʻxtaydi va uning keyingi rivojlanishi neyronlararo...

310

2 min

Boshqalar

Chet tilini tez o‘rganishning 5 ta oddiy usuli

Chet tilini oʻrganishda sabrsizlik qilmaydigan odam kamdan kam topiladi. Kuf-suf desangu tilni oʻrganib qoʻya qolsang. Lekin bu u qadar oson ish...

2 596

3 min

Boshqalar

Geyts: ilm bilan dunyo topgan milliarder

Amerikalik tadbirkor va jamoat arbobi Bill Geyts nomi butun dunyoga mashhur. Uning asl ismi Uilyam Genri Geyts III. 1955-yilning 28-oktabrida yirik...

206

4 min

IT va muhandislik

Kashfiyotlarning siri nimada?

Intuitsiya Gohida biror muammo ustida rosa bosh qotirasiz-u, lekin hal qilish yoʻlini topa olmaysiz. Oʻylab-oʻylab oxiri zerikasiz. Bor-e deb...

102

7 min

Boshqalar

Xotirani chiniqtiruvchi mashqlar

Ayrim hollarda koʻcha‑koʻyda kimnidir koʻrganingizda koʻzingizga juda tanish koʻrinadi‑yu, ammo qayerda uchratganingizni eslolmay...

2 367

3 min

Biologiya va tibbiyot

Xurrak otish kasallikmi?

Xurrak tovushini eshitmagan inson boʻlmasa kerak. Undan bezovta boʻlmagan insonni ham uchratish qiyin. Ammo xurrak otgani sabab xijolat boʻlgan...

144

5 min

Biologiya va tibbiyot

Kitoblar haqida ko‘pchilik bilmaydigan 8 ta fakt

Eng koʻp tilga tarjima qilingan adabiy asarlar mashhur detektiv yozuvchi Agata Kristiga tegishli. Adiba kitoblari yuzdan ortiq dunyo tillariga...

381

2 min

Boshqalar

Kino ko‘rganda kulish va yig‘lash nimani bildiradi?

Mutaxassislarning fikricha, kino koʻrganda taʼsirlanib yigʻlaydiganlar hissiyotlarini jilovlab turadiganlardan kuchliroq boʻlar ekan. Bu...

326

< 1 min

Boshqalar

Matematikadagi tipratikan va tulkilar kimlar?

“Tulki koʻp narsani biladi, tipratikan bitta narsani zoʻr biladi”. Ushbu ajoyib maqolni eshitganmisiz? Izaya Berlin oʻzining “Tipratikan...

293

2 min

Boshqalar

Kayfiyatni ko‘taradigan yeguliklar

“Ovqating dori, doring ovqat boʻlsin”, deydi donolar. Yeguliklar tanimizga kuch berish, shifo boʻlishdan tashqari kayfiyatga taʼsir etish...

164

3 min

Biologiya va tibbiyot

“Mushuk” so‘zisiz mushukni ta’riflay olamizmi?

Matematikani oʻrganishning eng qiyin qismlaridan biri bu — lugʻat. Aytmoqchimanki, “vektor”, “integral”, “diskriminant”,...

119

2 min

Boshqalar

“Jemini” teleskopi fanga ma’lum bo‘lgan eng og‘ir yulduz og‘irligini kamaytirdi

R136 klasteri markaziy hududining tasviri. Tasvirning markazida R136a1 yulduzi koʻrinib turibdi, R136a2 undan biroz yuqorida va chaproqda, R136a3...

99

3 min

Fizika va astronomiya

Brayal shrifti ixtirochisi ko‘r bo‘lganmi?

Lui Brayl haqida eshitganmisiz? Balki bu nom hali qulogʻingizga chalinmagandir. Ushbu maqola insoniyatga juda katta maʼnaviy meros qoldirib ketgan...

79

6 min

Boshqalar

Asablaringizni saqlagan holda hayotni optimallashtirish

Men vaqt tejayman deb juda koʻp vaqtimni yoʻqotganman. Doʻkonda aylanib yurmaslik uchun tez buzilmaydigan mahsulotlarni onlayn sotib olganman....

144

3 min

Boshqalar

Yer uchun xavfli bo‘lgan eng katta asteroid topildi. Bu — 2022 AP7

Astronomlar tomonidan gʻira-shira (tong yorishgan yoki qosh qoraygan) paytda Yer orbitasida asteroidlarni izlash maqsadida DECam kamerasi bilan...

96

3 min

Fizika va astronomiya

Nemis matematigini “Monopoliya”da siz ham mag’lub eta olar edingiz

Gap Gotfrid Leybnits (1646–1716) haqida ketsa, men juda koʻp gapirishim mumkin. Bu gaplarimni hisob-kitob haqidagi kitobimda yozganman. Bu nemis...

70

2 min

Boshqalar

Dunyodagi eng ulkan jonivor qaysi?

Olimlar juda qadim-qadim zamonlarda Yer yuzida dinozavrlar yashagan deb hisoblaydilar. Dinozavrlar hozirgi hayvonlardan bir qancha barobar katta...

455

2 min

Biologiya va tibbiyot

Astronomlar ultra-diffuz galaktikaning gigant to‘lqinli “dum”ini o‘rgandi

Astronomlar Somon yoʻliga eng yaqin boʻlgan ultra-diffuz F8D1 galaktikasidan chiqqan juda uzun toʻlqinli dumni aniqladi.Taxminlarga koʻra, bu...

497

2 min

Fizika va astronomiya

Umr bo‘yi daraxt ekkan odam

Bangladeshning Faridpur shahrida yashovchi Abdus Samad Shayxni tanish-bilishlari “Daraxt-odam” deb ham atardi. Sababi, u 12 yoshidan boshlab 48...

444

2 min

Biologiya va tibbiyot

Galaktikalarning birlashuvi yulduz shakllanishidagi chaqnashlarni o‘chirishi aniqlandi

Birinchi marta astronomlar ikki galaktikaning birlashishi natijasiga guvoh boʻldi. Bunda qoʻshilish jarayonining oʻzi yangi yulduzlarning...

416

3 min

Fizika va astronomiya

Bermud uchburchagi jumbog‘i

Atlantika okeanida maydoni uncha katta boʻlmasa-da, boshqa okean mintaqalariga qaraganda anchagina mashhur boʻlgan hudud bor. Bu taxminiy...

402

4 min

Boshqalar

CHEOPS teleskopi Subneptunda ikkita ekzosayyora topilganini tasdiqladi

Astronomlar yer ustida joylashgan va CHEOPS kosmik teleskopi yordamida Quyoshga yaqin boʻlgan “Toʻq sariq pakana” yulduzi atrofida ikkita...

336

3 min

Fizika va astronomiya

Joylarga kim nom qo‘yadi?

Turli oʻlkalar, viloyat, tuman, qishloqlarni kim nomlaydi? Quyidagi maʼlumotlarni oʻqib bu haqda oʻzingiz xulosa...

269

3 min

Boshqalar

“Jeyms Uebb” fazo qismining eng tiniq tasvirini oldi

CEERS fazo tadqiqoti dasturi doirasida “Jeyms Uebb” infraqizil kosmik teleskopi “Katta ayiq” yulduz turkumidagi fazo bir qismining rekord...

258

3 min

Fizika va astronomiya

Eng qiyin til qaysi?

— Maʼlumotlarga koʻra, Yer yuzida 6809 ta til bor. Bu tillarga egalik qiluvchilarning aksariyati Afrika va Osiyoda.— Tillarning ayrimlari...

286

3 min

Boshqalar

Eng qadimiy sayyora tumanligi aniqladi

Astronomlar Yerdagi teleskoplardan foydalangan holda Somon yoʻlida yangi sayyora tumanligi topilganini tasdiqladi. U Quyoshdan 2,8 baravar kattaroq...

123

3 min

Fizika va astronomiya

Diqqatni qanday jamlash mumkin?

“Men shu paytgacha qoʻlga kiritgan narsalarimga qatʼiy tartib, puxtalik va gʻayrat-shijoat, butun diqqatni bir narsaga qaratish bilan...

159

2 min

Biologiya va tibbiyot

Pifagor teoremasini qayta nomlaymiz

Mana bir yil boʻldiki, ushbu tvit haqida hali ham oʻylayapman: Pifagor ajoyib boʻlgan. Telba soʻfiy. Sadoqatli din yetakchisi. Loviyani...

112

4 min

Boshqalar

“Jeyms Uebb” ekzosayyoraning birinchi to‘g‘ridan-to‘g‘ri tasvirini qo‘lga kiritdi

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik observatoriyasi keng orbita boʻylab oq-sariq pakana yulduzi atrofida aylanib yurgan, super Yupiter HIP...

74

2 min

Fizika va astronomiya

DKIST teleskopi yordamida Quyoshning eng batafsil tasvirlari olindi

Yerda joylashgan DKIST quyosh teleskopi Quyosh fotosferasi va xromosferasining ikkita yangi tasvirini oldi. Ular bugungi kungacha olingan eng...

82

3 min

Fizika va astronomiya

Darmondorilar — foydaning koni

“Vitamin” degan soʻz qulogʻimizga tez-tez chalinib turadi. U lotincha “vita” — “hayot” va inglizcha “amine” — “azotli...

77

2 min

Biologiya va tibbiyot

“Jeyms Uebb” Tarantula tumanligida juda “yosh yulduz”larni aniqladi

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik teleskopi Katta Magellan bulutlari galaktikasidagi eng yirik yulduz hosil qiluvchi hududlardan biri —...

65

3 min

Fizika va astronomiya

Ijtimoiy tarmoqlarning foydalari

Axborot asrida zamonaviy texnologiyalar hayotimizga tobora koʻproq kirib boryapti. Bugun hatto bogʻcha tarbiyalanuvchisi ham mobil telefondan,...

111

4 min

IT va muhandislik

Nega 1 tub son emas?

Qadim zamonlardan beri odamzodni “Nega biz bu yerdamiz?”, “Hayotdan maqsadimiz nima?” degan savollar qiynab keladi. Ishontirib aytamanki,...

114

4 min

Boshqalar

Yer yaqinidagi asteroid “Sentavr” deb ataluvchi tezlanish bloki ekani ma’lum bo‘ldi

U “Lyusi” stansiyasini uchirishda ishlatilgan. Yer yonidan yaqindagina uchib oʻtgan 2022 UQ1 asteroidining orbital koʻrsatkichlari...

75

2 min

Fizika va astronomiya

PhD qilish ruhiy salomatligimiz uchun yomonmi?

Phd (Doctor of Philosophy) — doktorlik ilmiy darajasi, odam erishishi mumkin boʻlgan eng yuqori darajadagi akademik malaka. PhD...

2 071

4 min

Boshqalar

Zamonaviy inson miyasi bitta neyron mutatsiyasi tufayli neandertal miyasidan o‘zib ketdi

Science jurnalida chop etilgan tadqiqotga koʻra, TKTL1 oqsilini zamonaviy insonlar va neandertallar oʻrtasida ajratib turuvchi mutatsiya haqiqatan...

4 520

3 min

Biologiya va tibbiyot

Kabutarlar miya samaradorligi bo‘yicha sutemizuvchilardan o‘zib ketdi

Nemis olimlarining aniqlashicha, kabutarning bir gramm miyasi oʻrtacha kattalikdagi sutemizuvchilarning miyasiga qaraganda 2,5 baravar va har bir...

4 530

5 min

Biologiya va tibbiyot

Amerikaliklar inson ichak mikrobiomini ko‘paytirishga muvaffaq bo‘ldi

Stenford universiteti olimlari inson ichak mikrobiomasiga xos boʻlgan mikroorganizmlar jamoasini yaratishga muvaffaq boʻldi. Buning uchun 104...

3 832

3 min

Biologiya va tibbiyot

Ona qornidagi homilada ta’m bilish qobiliyati aniqlandi

Angliya va Fransiya olimlari qorindagi homilaning ona isteʼmol qiladigan ovqatiga qanday munosabat bildirishini tekshirib koʻrdi. Buning uchun...

3 958

3 min

Biologiya va tibbiyot

Viruslar bakteriya oqsilidan o‘z maqsadi yo‘lida foydalandi

Ispaniya va AQSh olimlariga vB_BsubS-Delta bakteriofagi CtrA oqsilidan oʻz maqsadi yoʻlida foydalanishi mumkinligi ma’lum bo‘ldi. Ushbu modda...

3 843

4 min

Biologiya va tibbiyot

Van Gogning “bog‘bon” asaridagi shaxs kim bo‘lgan?

Yuqoridagi portretni rassom umrining oxirida, ya’ni u ruhiy kasalliklar shifoxonasida davolanayotgan paytida chizgan. Suratda o‘sha kasalxona...

3 600

3 min

Maqolalar

Misrda 59 ta yangi sarkofag topildi

Arxeologlar tomonidan Qohira janubidan 30 kilometr uzoqlikda, Sakkarda qadimgi Misr davriga oid bir necha dafn quduqlari topildi. Olimlar ularning...

4 458

2 min

Maqolalar

Xitoydan Yevrosiyoga tegishli bo‘lgan uchta qadimiy to‘p topildi

Olimlar tomonidan Xitoyning Turfan vodiysidagi qazilmalar hududidan topilgan uchta terili toʻpning radiouglerodli tahlili oʻtkazildi va ular...

4 585

4 min

Maqolalar

3500 yillik papirusdan qadimiy mumiyolash jarayoni tavsifi topildi

Miloddan avvalgi XV asrga oid qadimgi Misr tibbiy papirusidagi matnni tahlil qilish jarayonida misrshunoslar tomonidan mumiyolash boʻyicha eng...

2 735

4 min

Maqolalar

Kompyuter tomografiyasi Misr shohining fojiali o‘limini tasdiqladi

Olimlar giksoslar hukmronligidan keyin Misrning tiklanishiga sabab boʻlgan firʼavn Sekenenra Taa II mumiyosining kompyuter tomografiyasini...

1 545

7 min

Boshqalar

Anna Kikina Crew Dragon kosmik kemasida XKSga yo‘l oldi

SpaceX toʻrt nafar ekipaj aʼzosi — uch amerikalik astronavt, Rossiya va sovet kosmik parvozlari tarixidagi beshinchi ayol — kosmonavt Anna...

1 403

3 min

Fizika va astronomiya

Germaniyalik muhandislar tomonidan “aqlli” bolt va shayba yaratildi

Nemis muhandislari tomonidan “aqlli” bolt va shayba ishlab chiqildi — ular bolt tarangligini kuzatadi va energiya tejovchi aloqa tizimi...

1 402

2 min

IT va muhandislik

Meta 204 ta til bilan ishlaydigan yagona tarjima tizimini ommaga e’lon qildi

Meta kompaniyasi (oldin Facebook edi) 204 ta til bilan ishlaydigan matn tarjimasining yagona tizimini ishlab chiqdi va ochiq ommaga eʼlon qildi....

1 404

3 min

IT va muhandislik

Virgin Galactic o‘z asoschisini raketoplanda parvozga yubordi

Virgin Galactic xususiy kosmik kompaniyasining VSS Unity raketoplani yangi boshqariladigan parvozni amalga oshirdi, bunda u 86 kilometr balandlikka...

985

2 min

Fizika va astronomiya

Ta’til vaqtida qanday filmlar tomosha qilish kerak? Daholar haqidagi top 8 film

Qish… Va nihoyat, dekabr oxiri va uzoq kutilgan taʼtil vaqti yetib keldi. Yangi yil shukuhining bezagi boʻlgan sevimli filmlarimiz — “Uyda...

6 157

5 min

Boshqalar

Galileo Galileyning qo‘lyozmasi soxta bo‘lib chiqdi

Amerika tarixchisi Nik Uaylding Michigan universiteti kutubxonasida saqlanayotgan Galileo Galileyning qoʻlyozmasi soxta ekanini aniqladi....

612

2 min

Boshqalar

Amerikaning eng qadimgi xaritasi soxta bo‘lib chiqdi

Yel universiteti olimlari zamonaviy spektroskopik tadqiqot metodi yordamida Amerika eng qadimgi xaritasi sifatida chiqarilgan Vinland xaritasi...

416

3 min

Boshqalar

Somon yo‘lidagi ulkan qora tuynuk atrofida qaynoq nuqta aniqlandi

Astronomlar ALMA va “Chandra” teleskoplari yordamida Somon yoʻli markazidagi oʻta ulkan qora tuynuk — “Oʻqotar A” atrofidagi jamlanma...

329

3 min

Fizika va astronomiya

Ko‘ngillilar astronomlarga Quyoshdagi chaqnashlarni aniqlashga yordam beradi

Solar Jet Hunter fuqarolik ilmiy loyihasi ishga tushirildi. Unga koʻra, xohlovchilar astronomlarga SDO fazoviy observatoriyasi tomonidan olingan...

270

2 min

Fizika va astronomiya

Astronomlar birinchi marta ekzosayyora atmosferasida bariy moddasini qidirib topdi

Bu ekzosayyoralar qobigʻida hozirgacha topilgan eng ogʻir element hisoblanadi. Astronomlar birinchi marta ikkita oʻta qaynoq Yupiterlar...

243

2 min

Fizika va astronomiya

Van Gogning yashirin avtoportreti topildi

Edinburgda joylashgan Shotlandiya milliy galereyasi restavrator xodimlari Vinsent Van Gogning “Dehqon ayolning boshi” suratining orqa tomoniga...

260

2 min

Boshqalar

NASA Yevropa okeani uchun suzuvchi mikrorobotlar ustidagi ishlarni davom ettirishni ma’qulladi

NASA / JPL-CaltechNASA Yevropa (Yupiter yo‘ldoshi)ga mikrorobotlar guruhini yuborish mumkin boʻlgan SWIM loyihasi ustida ishlashni davom...

265

2 min

Fizika va astronomiya

Oksitotsin baliqlarning yurak yaralarini davolashga yordam berdi

AQShlik biomuhandislar yurak regeneratsiyasi samaradorligining deyarli yarmi oksitotsin taʼsiriga bogʻliqligini aniqladi. Olimlar tomonidan inson...

273

5 min

Biologiya va tibbiyot

Gaia teleskopi keng ikkilik tizimidagi “uxlayotgan” qora tuynukda yangi nomzod izlab topdi

Gaia kosmik teleskopi va Yerdagi teleskoplardan foydalangan astronomlar keng ikkilik tizimda faol boʻlmagan yulduz ogʻirligidagi qora tuynukda...

249

3 min

Fizika va astronomiya

“Jeyms Uebb” Marsni suratga oldi

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik teleskopi Mars va uning atmosferasi spektrining ilk suratlarini oldi. NASA veb-saytidagi maʼlumotlarga koʻra,...

204

2 min

Fizika va astronomiya

Sayyorashunoslar Yupiterdagi bulutlarning 3D modelini yaratishdi

Sayyorashunoslar “Yunona” avtomatik stansiyasidan olingan suratlar asosida yaratilgan Yupiter yuqori bulut qatlamlarining balandlik taqsimoti...

201

2 min

Fizika va astronomiya

Perseverance kosmik kemasi ilk bora Marsda Quyosh galosini ko‘rdi

“Perseverans” kosmik apparati birinchi marta Marsda Quyosh galosini koʻra oldi. Bu Yerdan tashqaridagi muhitda qayd etilgan birinchi holat....

205

2 min

Fizika va astronomiya

InSight Marsga meteoritlar urilganini ilk bor ishonchli tarzda qayd etdi

Sayyorashunos olimlar InSight stansiyasi va Mars Reconnaissance Orbiter apparati bilan seysmik maʼlumotlar yordamida, birinchi marta Marsga urilgan...

180

3 min

Fizika va astronomiya

“Jeyms Uebb” Orion tumanligidagi protoyulduzlarga nazar tashladi

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik observatoriyasi Orion tumanligidagi Orion kamari hududining yangi suratlarini oldi. PDRs4All kuzatuv dasturi...

157

3 min

Fizika va astronomiya

Marsning “Utopia Planitia” tekisligida qadimiy suv toshqini izlari topildi

Xitoylik sayyorashunos olimlar “Zhurong” roveridan olingan maʼlumotlar asosida “Utopia Planitia” tekisligida tuproqning yerosti qatlamlari...

159

3 min

Fizika va astronomiya

“Jeyms Uebb” Neptun va uning halqalarini ko‘rdi

“Jeyms Uebb” (inglizchada James Webb) infraqizil kosmik teleskopi muz giganti Neptun, uning baʼzi yoʻldoshlari va sayyora halqalari tizimining...

141

2 min

Fizika va astronomiya

Astronomlar “Mushuk ko‘zi” tumanligining 3D modelini yaratdi

Astronomlar tuzilishi jihatidan eng chiroyli va murakkab sayyora tumanliklaridan biri boʻlgan “Mushuk koʻzi”ning uch oʻlchamli modelini...

190

3 min

Fizika va astronomiya

Quyoshga yaqin bo‘lgan Zalg‘aldoq pakana yulduzi atrofida ikkita super merkuriy topilgani tasdiqlandi

Astronomlar ESPRESSO spektrografidan foydalangan holda HD 23472 Zargʻaldoq pakana atrofidagi sayyoralar tizimida uchta ekzosayyora topilganini...

166

2 min

Fizika va astronomiya

NASA Dimorf asteroidining eng aniq tasvirini taqdim etdi

DART zondi Yerga Didim va Dimorf asteroidlarining suratlarini uzatdi, shu jumladan Dimorf yuzasining yakuniy va eng aniq tasviri asteroidga...

160

2 min

Fizika va astronomiya

Bola tarbiyasi: farzandingizni o‘qishga qiziqtiruvchi 5 tavsiya

Farzandingiz maktab fanlariga qiziqmaydi, uy vazifasini kechiktiradi yoki umuman qilmaydi. Darslardan qochish holatlari ham boʻlib turadi. Sizga bu...

243

3 min

Boshqalar

Klik va hammasi tayyor. 2022-yili kimyo bo‘yicha Nobel mukofoti qanday kashfiyot uchun berildi?

“Aytishlaricha, amerikalik kimyogar Barri Sharples klik-reaksiyalar gʻoyasini ishlab chiqqanida Skripps institutida koʻpchilik uni tushunmaydi...

241

8 min

Kimyo

Zebra qora rangda va oq yo‘l-yo‘l chiziqlimi yoki oq rangda va qora yo‘l-yo‘l chiziqlimi?

Oʻylanmasdan qilingan qarorlarning oqibatlari haqida… 1. Faylasuf hayvonot bogʻiga borganda Yaqindagina hayvonot bogʻiga boʻlgan...

2 248

4 min

Boshqalar

Sayg‘oqlar tiklanyapti. Buyog‘iga nima qilish kerak?

“Ular hamma yerda” — 2018-yil bahorida mening dala daftarimdagi yozuvlarda shunday qaydnoma keltirilgan. O‘shanda men jurnalist sifatida...

215

3 min

Biologiya va tibbiyot

O‘qiyotgan matningizning muhim qismlarini belgilab qo‘yishingiz kerakmi?

Ehtimol, qachondir oʻqib, raqam yoki anʼanaviy tarzda marker bilan belgilab/boʻyab ketayotgan matningizga qarab bu boʻyoqlar oʻzi nimani...

156

4 min

Boshqalar

Quchoqlashishni man qilmang!

Kanadaning Saymon Freyzer universiteti dotsenti Lara Aknin boshchiligidagi mutaxassislar guruhi uyda uzoq vaqt qolish zarurati, yaqinlar bilan...

140

4 min

Boshqalar

Shaxmat o‘ynash va yashashning ikki usuli

Hamma biladigan istalgan oʻyinni oling va oilaviy oʻyin kechasiga aylanib ketadigan sayohatni boshlashdan oldin bitta tabiiy savol bering. Bu...

169

3 min

Boshqalar

Cho‘l hasharoti havodan suv olishda yordam bera oladimi?

Namibiya choʻl qoʻngʻizi Afrikaning janubi-gʻarbiy qurgʻoqchil sahrolarida omon qolish uchun havo, ya’ni tumandan suv yigʻadigan hasharot....

250

3 min

Biologiya va tibbiyot

Olimlar ilk marotaba ko‘k kitning yuragi sekin urishini qayd etishdi

Dunyodagi eng katta yurak 180 kilogrammlik qon oʻtkazuvchi yurak boʻlib, bir daqiqada 13 martagacha uradi. Bu olimlarning koʻk kit yurak urishi...

211

3 min

Biologiya va tibbiyot

Nima uchun ramazon oyi va hayit bayramlari o‘tgan yilga nisbatan vaqtliroq keladi?

Hech oʻylab koʻrganmisiz, nima uchun ramazon oyi, hayit bayramlari oʻtgan yilgiga nisbatan 11 kun vaqtliroq keladi? Hijriy (qamariy) taqvim...

1 591

5 min

Boshqalar

Tanqidiy fikrlashni rivojlantiruvchi 100 ta savol (2-qism)

Quyida biz odatlangan fikrlash doirasidan tashqariga chiqishga undovchi savollar keltirilgan. Maqolaning 1-qismi → Tanqidiy fikrlashni...

4 036

6 min

Boshqalar

Tanqidiy fikrlashni rivojlantiruvchi 100 ta savol (1-qism)

Quyida biz odatlangan fikrlash doirasidan tashqariga chiqishga undovchi savollar keltirilgan. Maqolaning 1-qismi → Tanqidiy fikrlashni...

7 828

6 min

Boshqalar

Finlandiya majburiy fanlardan xalos bo‘lgan birinchi mamlakat bo‘ladi (2-qism)

“Ular reyting ko‘rsatkichlariga emas, hayotda zarur bo‘lgan ko‘nikma va bilimlarni berishga e’tibor qaratishadi.” Finlandiya...

167

4 min

Boshqalar

Finlandiya majburiy fanlardan xalos bo‘lgan birinchi mamlakat bo‘ladi (1-qism)

“Ular reyting ko‘rsatkichlariga emas, hayotda zarur bo‘lgan ko‘nikma va bilimlarni berishga e’tibor qaratishadi.” Hech kimga...

174

4 min

Boshqalar

Onlayn-muhokama forumlari uchun 15 ta netiket qoida

Agar real hayotda nimanidir qilmasangiz yoki aytmasangiz, bunga onlayn-jamiyatda ham amal qiling. “Netiket” bu — onlayn-muloqot davomida...

157

2 min

Boshqalar

Onlayn-ta’limning 12 ta ijobiy va salbiy tomoni

Insonlar orasida tengsizlikning keng tarqalishi, narxlarning oshishi va yuqori sifatli kurslarning yetishmasligiga onlayn-taʼlim sababchimi? U...

159

5 min

Boshqalar

Sun’iy intellekt insonning yaqinda vafot etishi mumkinligini aytib beradi

Sunʼiy intellekt insonning yaqinda vafot etishi mumkinligini oldindan aytib beradi, ammo biz uning qanday ishlashini bilmaymiz. Sunʼiy...

296

3 min

Biologiya va tibbiyot

Ta’limning kelajagi qanday ko‘rinishga ega?

Taʼlimning kelajagi qanday boʻladi? Bu ayni damda ommabop savol boʻlib, uning javoblari onlayn taʼlimdan tortib xususiy maktablargacha...

177

8 min

Boshqalar

Uyda qanday qilib samarali o‘qish va stressni yengish mumkin?

Ushbu maqoladan siz maktablar yopilgan va hozirgidek qiyin sharoitda stressni yengishga yordam beradigan baʼzi maslahatlarni olishingiz...

179

4 min

Boshqalar

Maktab muhitini barbod qiluvchi 6 ta xato

Bu maqolada maktab arxitektura dizaynidagi eskirgan va foydalanish notoʻgʻri boʻlgan yondashuvlar haqida gaplashamiz. Sobiq ittifoq...

168

8 min

Boshqalar

Miya — diktator

Daniel Amen 1976-yil Oral Roberts universitetini bitirib, koʻp oʻtmay taniqli psixiatrga aylanadi. Amen psixiatriya sohasida muhim izlanishlar...

229

5 min

Biologiya va tibbiyot

Nima uchun viruslar infeksiya manbasini kasallantirmaydi?

Aniqlanishicha, koronavirus koʻrshapalaklarda paydo boʻlgan, soʻng boshqa turlarga, ehtimol, pangolinlarga, ulardan esa odamlarga yuqqan....

212

4 min

Biologiya va tibbiyot

Lotin alifbosida ko‘p uchraydigan xatolar

Bugun reklama bannerlari, internet sahifalari, hatto ish qogʻozlarida ham tez-tez uchrab turgan ba’zi xatolar haqida soʻz yuritamiz. Ular...

144

3 min

Boshqalar

Astronavt qonida kuzatilgan o‘zgarish

Yangi tadqiqot kosmik parvozning ilgari hech kim payqamagan salbiy taʼsirini aniqladi. Astronavtlar oddiy kosmik sayohatchilar emas. Ular,...

139

6 min

Fizika va astronomiya

Aqlli bo‘lish zararlimi?

Donishmandlikda qaygʻu koʻpligi rostmi? Zamonaviy tadqiqotlar oliy maʼlumotlilikning tushkunlik, xavotir va demensiya (keksalikdagi aqliy...

3 625

3 min

Boshqalar

Olimlar qarishning oldini oluvchi dori vositasini yaratishdi

Jonivorlar ustida o‘tkazilgan tajribalar shuni koʻrsatdiki, ushbu dori sogʻlom mavjudot hujayrasidagi qarish jarayonini...

233

2 min

Biologiya va tibbiyot

AQSh maktablariga ham “komissiya” keladimi?

“Amerikaliklar maktab nazoratining zamonaviy, hech kimga xalal bermaydigan usulini joriy qilishgan ekan.” Joriy yilning iyun-iyul oylarida...

283

5 min

Boshqalar

Peruda o‘yma naqsh namunalari topildi

Peru janubidagi Naska choʻlida joylashgan Naska chiziqlari katta balandlikdan qaraganda koʻzga tashlanuvchi ulkan naqshlar toʻplamidir. Endi...

127

2 min

Maqolalar

Odam aslida necha yil umr ko‘rishi kerak: olimlar javob berdi

Ma’lum boʻlishicha, qancha umr koʻrishni DNK orqali ham bilish mumkin ekan. Unga koʻra… Tirik organizmlarning qancha umr koʻrishini...

213

2 min

Biologiya va tibbiyot

Uyqu — tekin dori

Ortiqcha ovqatlanish, doimiy shamollash va yomon kayfiyatdan qanday qutulish mumkin? Baʼzan buning uchun yaxshi uyquning oʻzi kifoya. Uyqu,...

191

5 min

Biologiya va tibbiyot

Ta’limni raqamlashtirish: Estoniya, Singapur va Janubiy Koreya tajribasi

Bu davlatlar quyidagi yutuqlari sababli xalqaro o‘quvchilarni baholash dasturlarida yetakchiga aylandilar. Sifatli va raqobatbardosh ta’lim...

151

6 min

Boshqalar

Har bir zamonaviy o‘qituvchi bilishi kerak bo‘lgan ijtimoiy ta’lim vositalari