Архивы Qanday qilinadi?

ChatGPT: tahdid ostida qolayotgan kasblardan yangi imkoniyatlargacha…

Diskleymer: ushbu maqola inson tomonidan tayyorlandi. Hozircha (21-mart, 2023-yilga koʻra) ChatGPT oʻzbek tilida bunday maqolalar yoza olmaydi....

110

4 min

IT va muhandislik

Yangi qadimgilar: zirhli mitti, diplodok qardoshlari va ulkan dengiz kaltakesaklari

Ushbu maqolada Semyon Morozov paleontologlar 2022-yil avgust oyida taqdim qilgan yangi topilmalar bilan oʻrtoqlashadi. Noodayiy...

345

9 min

Biologiya va tibbiyot

Dastlabki uchuvchi-reptiliyalar paydo bo‘lishining Perm davri o‘rmonlari zichlashuvi bilan bog‘ligi aniqlandi

Birinchi uchuvchi-reptiliyalardan biri Perm davrining oxirida, hozirgi Madagaskar hududida yashagan selurozavravus edi. Paleontologlar bu turni...

133

4 min

Boshqalar

Kamharakat hayot tarzi oldin ham bo‘lganmi?

5 soat avtobusda qoʻshni shaharga borishni, ish stolingizdan 8 soat turmaslikni tasavvur qilib koʻring. Haydovchilar, kotibalar, ofis xodimlari,...

381

4 min

Boshqalar

Bilingvizm: ikki tilli bo‘lish uchun nima qilish kerak?

Yer yuzi aholisining deyarli yarmi bir kunda ikki tildan foydalanib muloqot qilishini bilasizmi? Ijtimoiy tarmoqlarda, turli xabar va yangiliklarda...

291

4 min

Boshqalar

Buyuk Ipak yo‘li qachon paydo bo‘lgan?

Buyuk Ipak yoʻli — Markaziy Osiyo boʻylab sayohatchilar va yerusti savdosi uchun foydalanilgan yoʻllarga nisbatan ishlatiladigan keng maʼnoli...

307

4 min

Boshqalar

Sahelantropga yana ikki oyoqda yurish imkoniyati berildi

Paleontologlar Chadda 20 yildan koʻproq vaqt oldin topilgan son va tirsak suyagini tekshirdi. Ular qoldiqlar sahelantropga (Sahelanthropus...

86

3 min

Boshqalar

Qirilib ketgan ulkan marabu qushlari ucha olganmi?

Flores orolidan uchib keta olmaydigan deb taxmin qilingan, qirilib ketgan ulkan marabu faol parvoz qilishga qodir boʻlgan ekan. Bunday xulosa...

108

4 min

Boshqalar

Myanmadagi 99 million yillik qahrabodan yerqazuvchi kanalarning to‘rt turi topildi

Taxminan 99 million yoshga teng boʻlgan Birma qahrabosidan paleoentomologlar yerqazuvchi kanalarning toʻrtta yangi turini topdi. Bu kabi...

75

4 min

Boshqalar

“Aresibo” radioteleskopi qayta tiklanmaydi, uning o‘rniga ta’lim markazi yaratiladi

AQSh milliy fan jamgʻarmasi ikki yil oldin vayron boʻlgan “Aresibo” radioteleskopini qayta tiklamaslik toʻgʻrisida qaror qabul qildi. Uning...

321

2 min

Fizika va astronomiya

Muskullar elektrostimulyatsiyasi boshni kerakli yo‘nalishga burish imkonini beradi

Amerikalik muhandislar foydalanuvchiga virtual yoki kengaytirilgan reallikda maslahatlar berish imkonini beruvchi yangi metodni ishlab chiqdi....

290

2 min

IT va muhandislik

“Jeyms Uebb” Volf-raye yulduzi atrofidagi ko‘plab chang halqalari tizimini tadqiq qildi

Halqalar yulduz shamollarining toʻqnashuvi natijasida hosil boʻlgan. “Jeyms Uebb” fazoviy teleskopi Volf-raye yulduzini oʻz ichiga...

142

3 min

Fizika va astronomiya

TESS kosmik teleskopi Quyoshga o‘xshash yulduz yaqinida juda qadimiy, qaynoq Yupiterni topdi

TESS kosmik teleskopi hozirgacha maʼlum boʻlgan eng qadimgi qaynoq Yupiterlardan (ogʻirligi Yupiter sayyorasiga teng boʻlgan ekzosayyoralar...

173

3 min

Fizika va astronomiya

Dimorf asteroidida DART zondi zarbasidan keyin kometaga o‘xshash dum paydo bo‘ldi

Yerda joylashgan SOAR teleskopi yordamida Dimorf asteroidida uzun kometaga oʻxshash chang va qoldiqlardan iborat boʻlgan dum aniqlandi. NOIRLab...

136

2 min

Fizika va astronomiya

MOXIE 9 soat ichida Mars atmosferasidan 50 gramm kislorod oldi

Mars atmosferasidan kislorod olish boʻyicha MOXIE tajribasi jamoasi 2021-yil davomida Marsda olib borilgan ish natijalarini taqdim etdi....

132

3 min

Fizika va astronomiya

“Jeyms Uebb” juda yosh protoyulduz atrofidagi muz zarralarida organik molekulalarni topdi

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik teleskopi juda yosh IRAS 15398−3359 protoyulduzining yadrosidagi muz zarralari tarkibida bir qator organik...

77

3 min

Fizika va astronomiya

1181-yilgi o‘ta yangi yulduzlar ikkita Oq pakananing birlashuv modeliga mos keladi

Olti mamlakat astronomlari 1181-yilda portlagan SN 1181 AD yangi yulduzi Somon yoʻlidagi noyob Iax oʻta yangi yulduz turining ikkinchi...

81

3 min

Fizika va astronomiya

14,7 million yillik Xitoy qahrabosidan sakrovchi o‘rgimchak topildi

Paleontologlar yoshi taxminan 14,7 million yilga teng boʻlgan Xitoy qahrabosida (toshga aylangan yogʻoch qatroni, kech boʻr va paleogen...

120

3 min

Fizika va astronomiya

Kanadada 220 ta qo‘l-oyog‘i bo‘lgan bo‘g‘imoyoq topildi

508 million yoshga teng boʻlgan Kanada konlarida paleontologlar tomonidan gʻayrioddiy qobiqli, har birida juft qoʻl-oyoq boʻlgan, 110 taga yaqin...

139

2 min

Boshqalar

Astronomlar qaynoq super Yer atrofida zich atmosferani topa olmadi

Astronomlar TESS va “Spitser” teleskoplaridan foydalangan holda qaynoq super Yer — GJ 1252b yuzasida hatto yuqori bosim yoki magma tarkibidagi...

98

2 min

Fizika va astronomiya

Sayyorashunoslar “yosh Yer”ga moddalarni asteroidlar orqali yetkazib berish imkoniyatini tasdiqladi

Sayyorashunoslar laboratoriyada Ryugu asteroidining tuproq zarralari tahlili yangi natijalarini taqdim etdi. Maʼlum boʻlishicha, Ryuguning...

97

4 min

Fizika va astronomiya

Qora tuynukning foton halqalari uning tebranishlari haqidagi ma’lumotlarni saqlab qolgan

Nazariyotchi fiziklar qora tuynuklar atrofida aylanadigan fotonlarning markaziy halqalarida takrorlanuvchi simmetriya mavjudligini aniqladi, yaʼni...

30

4 min

Fizika va astronomiya

Nega 128 GB aslida sal kamroq?

Agar siz 128 GB (gigabayt) xotiraga ega smartfon olib, undan to‘la foydalanaman desangiz, chuchvarani xom sanabsiz. Telefonni olib ko‘rsangiz,...

666

2 min

IT va muhandislik

Hodisalar gorizonti teleskopi olis blazar jeti egriligini qayd etdi

Hodisalar gorizonti teleskopi (EHT) nuri Yerga 3,5 milliard yil davomida yetib kelgan J1924—2914 nisbiy blazar (yuqori yorqinlikdagi galaktikadan...

171

3 min

Fizika va astronomiya

“Jeyms Uebb” yordamida ilk bora ekzosayyora atmosferasida karbonat angidrid gazi mavjudligi rasman tasdiqlandi

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik observatoriyasi yordamida ilk bora ekzosayyora atmosferasida karbonat angidrid borligi rasman tasdiqlandi....

119

3 min

Fizika va astronomiya

She’rni qanday tez yodlash mumkin?

Adabiyot fanidan tez-tez sheʼr yodlash vazifasi beriladi. Xoʻsh, sheʼrlarni oson yodlaysizmi? Sheʼrni eslab qolish va ifodali qilib aytib berish...

564

2 min

Boshqalar

Gilos. Buyrak va jigarga yordamchi

Gilos yurtimizda eng koʻp tarqalgan mevalardan biridir. Ayni hozirdan pishishni boshlab yozning oʻrtalarigacha dasturxonimiz koʻrkiga aylanadi....

76

2 min

Biologiya va tibbiyot

Ko‘k va qora choy: sizningcha, qay biri afzal?

Choy… choyxona… choylashaylik… bu soʻzlar oʻzida oʻzbek millatiga mansub anʼanalarni namoyon etadi. Mehmon kelsa choy uzatamiz,...

604

2 min

Biologiya va tibbiyot

Yaponlar boshqalardan uzoqroq umr ko‘rishining 11 sababi

Yaponlar — “yashovchan” xalq. Harholda, Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti hisobotiga koʻra shunday. Kunchiqar yurt aholisi uzoq umr...

329

4 min

Boshqalar

Mutolaa chog‘idagi zararli odatlar: ulardan qanday qutulish mumkin?

Mutolaa vaqtida aksariyat odamlar oʻqish jarayonini sekinlashtiradigan uchta zararli harakatni amalga oshiradi. Bu odatlarni yoʻqotish orqali...

264

2 min

Boshqalar

Odam organizmi haqida kutilmagan faktlar

Odamdagi DNK 80 000 gendan tarkib topgan. Oʻrtacha umr davomida odam boshidan oʻsib chiqadigan sochlarning uzunligi 725 kilometrga...

539

2 min

Biologiya va tibbiyot

Astronomlar birinchi “Venera ichidagi” asteroidning “umrini” cheklab qo‘ydi

Astronomlar “Ayloxchaxnim” asteroidi ustida olib borilgan tadqiqotlari natijalarini taqdim etdi. Asteroidning orbitasi Venera orbitasi ichida...

107

3 min

Fizika va astronomiya

Qadimgilarni jamlagan odam: 2022-yilgi fiziologiya yoki tibbiyot bo‘yicha Nobel mukofoti sohibi Svante Paabo kim?

2022-yilgi fiziologiya yoki tibbiyot boʻyicha Nobel mukofoti jahon miqyosidagi shuhrati tibbiyotga ham, fiziologiyaga ham bogʻliq boʻlmagan...

373

15 min

Biologiya va tibbiyot

“Lyusi” stansiyasi Yer yaqinida birinchi gravitatsion manyovrni amalga oshirdi

“Lyusi” sayyoralararo stansiyasi XKS va Yerga yaqin teleskoplar orbitasidan past boʻlgan holda Yer yaqinida birinchi gravitatsion manyovrni...

277

2 min

Boshqalar

Koinotni 20 kilometrga yaqinlashtirish taklif qilindi

Xalqaro aviatsiya federatsiyasi (FAI) Xalqaro astronavtika federatsiyasiga (IAF) koinotning rasmiy chegarasini (Karman chizigʻi) 100 kilometrdan 80...

253

2 min

Boshqalar

Yandeks “aqlli uy”ga hodisalar bo‘yicha avtomatizatsiyani qo‘shdi

Yandeks o‘zining “aqlli uy” platformasiga datchiklarni qo‘llab-quvvatlash va hodisalar bo‘yicha avtomatizatsiyani qo‘shdi. Bu datchik...

187

3 min

IT va muhandislik

Miyamiz “qariydimi”?

Inson miyasi hayot davomida oʻzgarib turadi, ammo maʼlum vaqtga kelib u hajmda oʻsishdan toʻxtaydi va uning keyingi rivojlanishi neyronlararo...

302

2 min

Boshqalar

Chet tilini tez o‘rganishning 5 ta oddiy usuli

Chet tilini oʻrganishda sabrsizlik qilmaydigan odam kamdan kam topiladi. Kuf-suf desangu tilni oʻrganib qoʻya qolsang. Lekin bu u qadar oson ish...

2 038

3 min

Boshqalar

Geyts: ilm bilan dunyo topgan milliarder

Amerikalik tadbirkor va jamoat arbobi Bill Geyts nomi butun dunyoga mashhur. Uning asl ismi Uilyam Genri Geyts III. 1955-yilning 28-oktabrida yirik...

197

4 min

IT va muhandislik

Kashfiyotlarning siri nimada?

Intuitsiya Gohida biror muammo ustida rosa bosh qotirasiz-u, lekin hal qilish yoʻlini topa olmaysiz. Oʻylab-oʻylab oxiri zerikasiz. Bor-e deb...

94

7 min

Boshqalar

Xotirani chiniqtiruvchi mashqlar

Ayrim hollarda koʻcha‑koʻyda kimnidir koʻrganingizda koʻzingizga juda tanish koʻrinadi‑yu, ammo qayerda uchratganingizni eslolmay...

2 035

3 min

Biologiya va tibbiyot

Xurrak otish kasallikmi?

Xurrak tovushini eshitmagan inson boʻlmasa kerak. Undan bezovta boʻlmagan insonni ham uchratish qiyin. Ammo xurrak otgani sabab xijolat boʻlgan...

135

5 min

Biologiya va tibbiyot

Kitoblar haqida ko‘pchilik bilmaydigan 8 ta fakt

Eng koʻp tilga tarjima qilingan adabiy asarlar mashhur detektiv yozuvchi Agata Kristiga tegishli. Adiba kitoblari yuzdan ortiq dunyo tillariga...

372

2 min

Boshqalar

Kino ko‘rganda kulish va yig‘lash nimani bildiradi?

Mutaxassislarning fikricha, kino koʻrganda taʼsirlanib yigʻlaydiganlar hissiyotlarini jilovlab turadiganlardan kuchliroq boʻlar ekan. Bu...

319

< 1 min

Boshqalar

Matematikadagi tipratikan va tulkilar kimlar?

“Tulki koʻp narsani biladi, tipratikan bitta narsani zoʻr biladi”. Ushbu ajoyib maqolni eshitganmisiz? Izaya Berlin oʻzining “Tipratikan...

288

2 min

Boshqalar

Kayfiyatni ko‘taradigan yeguliklar

“Ovqating dori, doring ovqat boʻlsin”, deydi donolar. Yeguliklar tanimizga kuch berish, shifo boʻlishdan tashqari kayfiyatga taʼsir etish...

155

3 min

Biologiya va tibbiyot

“Mushuk” so‘zisiz mushukni ta’riflay olamizmi?

Matematikani oʻrganishning eng qiyin qismlaridan biri bu — lugʻat. Aytmoqchimanki, “vektor”, “integral”, “diskriminant”,...

112

2 min

Boshqalar

“Jemini” teleskopi fanga ma’lum bo‘lgan eng og‘ir yulduz og‘irligini kamaytirdi

R136 klasteri markaziy hududining tasviri. Tasvirning markazida R136a1 yulduzi koʻrinib turibdi, R136a2 undan biroz yuqorida va chaproqda, R136a3...

97

3 min

Fizika va astronomiya

Brayal shrifti ixtirochisi ko‘r bo‘lganmi?

Lui Brayl haqida eshitganmisiz? Balki bu nom hali qulogʻingizga chalinmagandir. Ushbu maqola insoniyatga juda katta maʼnaviy meros qoldirib ketgan...

74

6 min

Boshqalar

Asablaringizni saqlagan holda hayotni optimallashtirish

Men vaqt tejayman deb juda koʻp vaqtimni yoʻqotganman. Doʻkonda aylanib yurmaslik uchun tez buzilmaydigan mahsulotlarni onlayn sotib olganman....

138

3 min

Boshqalar

Yer uchun xavfli bo‘lgan eng katta asteroid topildi. Bu — 2022 AP7

Astronomlar tomonidan gʻira-shira (tong yorishgan yoki qosh qoraygan) paytda Yer orbitasida asteroidlarni izlash maqsadida DECam kamerasi bilan...

94

3 min

Fizika va astronomiya

Nemis matematigini “Monopoliya”da siz ham mag’lub eta olar edingiz

Gap Gotfrid Leybnits (1646–1716) haqida ketsa, men juda koʻp gapirishim mumkin. Bu gaplarimni hisob-kitob haqidagi kitobimda yozganman. Bu nemis...

66

2 min

Boshqalar

Dunyodagi eng ulkan jonivor qaysi?

Olimlar juda qadim-qadim zamonlarda Yer yuzida dinozavrlar yashagan deb hisoblaydilar. Dinozavrlar hozirgi hayvonlardan bir qancha barobar katta...

449

2 min

Biologiya va tibbiyot

Astronomlar ultra-diffuz galaktikaning gigant to‘lqinli “dum”ini o‘rgandi

Astronomlar Somon yoʻliga eng yaqin boʻlgan ultra-diffuz F8D1 galaktikasidan chiqqan juda uzun toʻlqinli dumni aniqladi.Taxminlarga koʻra, bu...

491

2 min

Fizika va astronomiya

Umr bo‘yi daraxt ekkan odam

Bangladeshning Faridpur shahrida yashovchi Abdus Samad Shayxni tanish-bilishlari “Daraxt-odam” deb ham atardi. Sababi, u 12 yoshidan boshlab 48...

438

2 min

Biologiya va tibbiyot

Galaktikalarning birlashuvi yulduz shakllanishidagi chaqnashlarni o‘chirishi aniqlandi

Birinchi marta astronomlar ikki galaktikaning birlashishi natijasiga guvoh boʻldi. Bunda qoʻshilish jarayonining oʻzi yangi yulduzlarning...

412

3 min

Fizika va astronomiya

Bermud uchburchagi jumbog‘i

Atlantika okeanida maydoni uncha katta boʻlmasa-da, boshqa okean mintaqalariga qaraganda anchagina mashhur boʻlgan hudud bor. Bu taxminiy...

393

4 min

Boshqalar

CHEOPS teleskopi Subneptunda ikkita ekzosayyora topilganini tasdiqladi

Astronomlar yer ustida joylashgan va CHEOPS kosmik teleskopi yordamida Quyoshga yaqin boʻlgan “Toʻq sariq pakana” yulduzi atrofida ikkita...

330

3 min

Fizika va astronomiya

Joylarga kim ism qo‘yadi?

Turli oʻlkalar, viloyat, tuman, qishloqlarni kim nomlaydi? Quyidagi maʼlumotlarni oʻqib bu haqda oʻzingiz xulosa...

261

3 min

Boshqalar

“Jeyms Uebb” fazo qismining eng tiniq tasvirini oldi

CEERS fazo tadqiqoti dasturi doirasida “Jeyms Uebb” infraqizil kosmik teleskopi “Katta ayiq” yulduz turkumidagi fazo bir qismining rekord...

254

3 min

Fizika va astronomiya

Eng qiyin til qaysi?

— Maʼlumotlarga koʻra, Yer yuzida 6809 ta til bor. Bu tillarga egalik qiluvchilarning aksariyati Afrika va Osiyoda.— Tillarning ayrimlari...

280

3 min

Boshqalar

Eng qadimiy sayyora tumanligi aniqladi

Astronomlar Yerdagi teleskoplardan foydalangan holda Somon yoʻlida yangi sayyora tumanligi topilganini tasdiqladi. U Quyoshdan 2,8 baravar kattaroq...

117

3 min

Fizika va astronomiya

Diqqatni qanday jamlash mumkin?

“Men shu paytgacha qoʻlga kiritgan narsalarimga qatʼiy tartib, puxtalik va gʻayrat-shijoat, butun diqqatni bir narsaga qaratish bilan...

152

2 min

Biologiya va tibbiyot

Pifogor teoremasini qayta nomlaymiz

Mana bir yil boʻldiki, ushbu tvit haqida hali ham oʻylayapman: Pifagor ajoyib boʻlgan. Telba soʻfiy. Sadoqatli din yetakchisi. Loviyani...

105

4 min

Boshqalar

“Jeyms Uebb” ekzosayyoraning birinchi to‘g‘ridan-to‘g‘ri tasvirini qo‘lga kiritdi

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik observatoriyasi keng orbita boʻylab oq-sariq pakana yulduzi atrofida aylanib yurgan, super Yupiter HIP...

70

2 min

Fizika va astronomiya

DKIST teleskopi yordamida Quyoshning eng batafsil tasvirlari olindi

Yerda joylashgan DKIST quyosh teleskopi Quyosh fotosferasi va xromosferasining ikkita yangi tasvirini oldi. Ular bugungi kungacha olingan eng...

75

3 min

Fizika va astronomiya

Darmondorilar — foydaning koni

“Vitamin” degan soʻz qulogʻimizga tez-tez chalinib turadi. U lotincha “vita” — “hayot” va inglizcha “amine” — “azotli...

72

2 min

Biologiya va tibbiyot

“Jeyms Uebb” Tarantula tumanligida juda “yosh yulduz”larni aniqladi

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik teleskopi Katta Magellan bulutlari galaktikasidagi eng yirik yulduz hosil qiluvchi hududlardan biri —...

62

3 min

Fizika va astronomiya

Ijtimoiy tarmoqlarning foydalari

Axborot asrida zamonaviy texnologiyalar hayotimizga tobora koʻproq kirib boryapti. Bugun hatto bogʻcha tarbiyalanuvchisi ham mobil telefondan,...

101

4 min

IT va muhandislik

Somon yo‘lidagi ulkan qora tuynuk atrofida qaynoq nuqta aniqlandi

Astronomlar ALMA va “Chandra” teleskoplari yordamida Somon yoʻli markazidagi oʻta ulkan qora tuynuk — “Oʻqotar A” atrofidagi jamlanma...

71

3 min

Fizika va astronomiya

Nega 1 tub son emas?

Qadim zamonlardan beri odamzodni “Nega biz bu yerdamiz?”, “Hayotdan maqsadimiz nima?” degan savollar qiynab keladi. Ishontirib aytamanki,...

108

4 min

Boshqalar

Yer yaqinidagi asteroid “Sentavr” deb ataluvchi tezlanish bloki ekani maʼlum boʻldi

U “Lyusi” stansiyasini uchirishda ishlatilgan. Yer yonidan yaqindagina uchib oʻtgan 2022 UQ1 asteroidining orbital koʻrsatkichlari tahlili...

69

2 min

Fizika va astronomiya

PhD qilish ruhiy salomatligimiz uchun yomonmi?

Phd (Doctor of Philosophy) — doktorlik ilmiy darajasi, odam erishishi mumkin boʻlgan eng yuqori darajadagi akademik malaka. PhD...

2 064

4 min

Boshqalar

Zamonaviy inson miyasi bitta neyron mutatsiyasi tufayli neandertal miyasidan oʻzib ketdi

Science jurnalida chop etilgan tadqiqotga koʻra, TKTL1 oqsilini zamonaviy insonlar va neandertallar oʻrtasida ajratib turuvchi mutatsiya haqiqatan...

4 504

3 min

Biologiya va tibbiyot

Kabutarlar miya samaradorligi boʻyicha sutemizuvchilardan oʻzib ketdi

Nemis olimlarining aniqlashicha, kabutarning bir gramm miyasi oʻrtacha kattalikdagi sutemizuvchilarning miyasiga qaraganda 2,5 baravar va har bir...

4 514

5 min

Biologiya va tibbiyot

Amerikaliklar inson ichak mikrobiomini koʻpaytirishga muvaffaq boʻldi

Stenford universiteti olimlari inson ichak mikrobiomasiga xos boʻlgan mikroorganizmlar jamoasini yaratishga muvaffaq boʻldi. Buning uchun 104...

3 820

3 min

Biologiya va tibbiyot

Ona qornidagi homilada taʼm bilish qobiliyati aniqlandi

Angliya va Fransiya olimlari qorindagi homilaning ona isteʼmol qiladigan ovqatiga qanday munosabat bildirishini tekshirib koʻrdi. Buning uchun...

3 944

3 min

Biologiya va tibbiyot

Viruslar bakteriya oqsilidan oʻz maqsadi yoʻlida foydalandi

Ispaniya va AQSh olimlariga vB_BsubS-Delta bakteriofagi CtrA oqsilidan oʻz maqsadi yoʻlida foydalanishi mumkinligi ma’lum bo‘ldi. Ushbu modda...

3 834

4 min

Biologiya va tibbiyot

Van Gogning “bogʻbon” asaridagi shaxs kim boʻlgan?

Yuqoridagi portretni rassom umrining oxirida, ya’ni u ruhiy kasalliklar shifoxonasida davolanayotgan paytida chizgan. Suratda o‘sha kasalxona...

3 595

3 min

Maqolalar

Misrda 59 ta yangi sarkofag topildi

Arxeologlar tomonidan Qohira janubidan 30 kilometr uzoqlikda, Sakkarda qadimgi Misr davriga oid bir necha dafn quduqlari topildi. Olimlar ularning...

4 447

2 min

Maqolalar

Xitoydan Yevrosiyoga tegishli boʻlgan uchta qadimiy toʻp topildi

Olimlar tomonidan Xitoyning Turfan vodiysidagi qazilmalar hududidan topilgan uchta terili toʻpning radiouglerodli tahlili oʻtkazildi va ular...

4 571

4 min

Maqolalar

3500 yillik papirusdan qadimiy mumiyolash jarayoni tavsifi topildi

Miloddan avvalgi XV asrga oid qadimgi Misr tibbiy papirusidagi matnni tahlil qilish jarayonida misrshunoslar tomonidan mumiyolash boʻyicha eng...

2 726

4 min

Maqolalar

Kompyuter tomografiyasi Misr shohining fojiali o‘limini tasdiqladi

Olimlar giksoslar hukmronligidan keyin Misrning tiklanishiga sabab boʻlgan firʼavn Sekenenra Taa II mumiyosining kompyuter tomografiyasini...

1 538

7 min

Boshqalar

Xitoy kompaniyasi qaytuvchi bosqichli asimmetrik raketa quradi

Xitoyning i-Space kompaniyasi qaytariluvchi birinchi bosqichga ega Hyperbola-3 modulli raketani ishlab chiqaradi. U asosiy ikki qismli seksiyadan va...

1 536

4 min

Fizika va astronomiya

Anna Kikina Crew Dragon kosmik kemasida XKSga yoʻl oldi

SpaceX toʻrt nafar ekipaj aʼzosi — uch amerikalik astronavt, Rossiya va sovet kosmik parvozlari tarixidagi beshinchi ayol — kosmonavt Anna...

1 398

3 min

Fizika va astronomiya

Germaniyalik muhandislar tomonidan “aqlli” bolt va shayba yaratildi

Nemis muhandislari tomonidan “aqlli” bolt va shayba ishlab chiqildi — ular bolt tarangligini kuzatadi va energiya tejovchi aloqa tizimi...

1 392

2 min

IT va muhandislik

Meta 204 ta til bilan ishlaydigan yagona tarjima tizimini ommaga eʼlon qildi

Meta kompaniyasi (oldin Facebook edi) 204 ta til bilan ishlaydigan matn tarjimasining yagona tizimini ishlab chiqdi va ochiq ommaga eʼlon qildi....

1 391

3 min

IT va muhandislik

Virgin Galactic oʻz asoschisini raketoplanda parvozga yubordi

Virgin Galactic xususiy kosmik kompaniyasining VSS Unity raketoplani yangi boshqariladigan parvozni amalga oshirdi, bunda u 86 kilometr balandlikka...

982

2 min

Fizika va astronomiya

Taʼtil vaqtida qanday filmlar tomosha qilish kerak? Daholar haqidagi top 8 ta film

Qish… Va nihoyat, dekabr oxiri va uzoq kutilgan taʼtil vaqti yetib keldi. Yangi yil shukuhining bezagi boʻlgan sevimli filmlarimiz —...

6 090

4 min

Boshqalar

Galileo Galileyning qoʻlyozmasi soxta boʻlib chiqdi

Amerika tarixchisi Nik Uaylding Michigan universiteti kutubxonasida saqlanayotgan Galileo Galileyning qoʻlyozmasi soxta ekanini aniqladi....

606

2 min

Boshqalar

Amerikaning eng qadimgi xaritasi soxta boʻlib chiqdi

Yel universiteti olimlari zamonaviy spektroskopik tadqiqot metodi yordamida Amerika eng qadimgi xaritasi sifatida chiqarilgan Vinland xaritasi...

413

3 min

Boshqalar

Astronomlar tomonidan Somon yoʻlidagi ulkan qora tuynuk atrofida qaynoq nuqta aniqlandi

Astronomlar ALMA va “Chandra” teleskoplari yordamida Somon yoʻli markazidagi oʻta ulkan qora tuynuk — “Oʻqotar A” atrofidagi jamlanma...

325

3 min

Fizika va astronomiya

Koʻngillilar astronomlarga Quyoshdagi chaqnashlarni aniqlashga yordam beradi

Solar Jet Hunter fuqarolik ilmiy loyihasi ishga tushirildi. Unga koʻra, xohlovchilar astronomlarga SDO fazoviy observatoriyasi tomonidan olingan...

265

2 min

Fizika va astronomiya

Astronomlar birinchi marta ekzosayyora atmosferasida bariy moddasini qidirib topdi

M. Kornmesser / ESO Bu ekzosayyoralar qobigʻida hozirgacha topilgan eng ogʻir element hisoblanadi. Astronomlar birinchi marta ikkita oʻta...

237

2 min

Fizika va astronomiya

Van Gogning yashirin avtoportreti topildi

Edinburgda joylashgan Shotlandiya milliy galereyasi restavrator xodimlari Vinsent Van Gogning “Dehqon ayolning boshi” suratining orqa tomoniga...

253

2 min

Boshqalar

NASA Yevropa okeani uchun suzuvchi mikrorobotlar ustidagi ishlarni davom ettirishni maʼqulladi

NASA / JPL-Caltech NASA / JPL-CaltechNASA Yevropa (Yupiter yo‘ldoshi)ga mikrorobotlar guruhini yuborish mumkin boʻlgan SWIM loyihasi ustida...

260

2 min

Fizika va astronomiya

Oksitotsin baliqlarning yurak yaralarini davolashga yordam berdi

AQShlik biomuhandislar yurak regeneratsiyasi samaradorligining deyarli yarmi oksitotsin taʼsiriga bogʻliqligini aniqladi. Olimlar tomonidan inson...

265

5 min

Biologiya va tibbiyot

Gaia teleskopi keng ikkilik tizimidagi “uxlayotgan” qora tuynukda yangi nomzod izlab topdi

Gaiaʼning BH1 nomli surati, PanSTARRS fazoviy tadqiqotlaridan.Karim al-Badri va boshqalar. / arXiv.org, 2022 Gaia kosmik teleskopi va Yerdagi...

242

3 min

Fizika va astronomiya

“Jeyms Uebb” Marsni suratga oldi

“Jeyms Uebb” infraqizil kosmik teleskopi Mars va uning atmosferasi spektrining ilk suratlarini oldi. NASA veb-saytidagi maʼlumotlarga koʻra,...

199

2 min

Fizika va astronomiya

Sayyorashunoslar Yupiterdagi bulutlarning 3D modelini yaratishdi

Sayyorashunoslar “Yunona” avtomatik stansiyasidan olingan suratlar asosida yaratilgan Yupiter yuqori bulut qatlamlarining balandlik taqsimoti...

195

2 min

Fizika va astronomiya

Perseverance kosmik kemasi ilk bora Marsda Quyosh galosini koʻrdi

“Perseverans” kosmik apparati birinchi marta Marsda Quyosh galosini koʻra oldi. Bu Yerdan tashqaridagi muhitda qayd etilgan birinchi holat....

200

2 min

Fizika va astronomiya

InSight Marsga meteoritlar urilganini ilk bor ishonchli tarzda qayd etdi

Mars Reconnaissance Orbiter kosmik kemasi tomonidan suratga olingan yangi zarba kraterlarining rasmlari: zarbalarning oʻrnashgan joylari nuqtalar...

175

3 min

Fizika va astronomiya

“Jeyms Uebb” Orion tumanligidagi protoyulduzlarga nazar tashladi

NASA, ESA, CSA, PDRs4All ERS jamoasi, S. Fuenmayor “Jeyms Uebb” infraqizil kosmik observatoriyasi Orion tumanligidagi Orion kamari hududining...

149

3 min

Fizika va astronomiya

Marsning “Utopia Planitia” tekisligida qadimiy suv toshqini izlari topildi

a) “Zhurong” past chastotali radarining atrof-muhitni zondlash profili, b) mazkur kuzatuv maʼlumotlariga mos keladigan relyef stratigrafiyasi,...

151

3 min

Fizika va astronomiya

“Jeyms Uebb” Neptun va uning halqalarini koʻrdi

“Jeyms Uebb” (inglizchada James Webb) infraqizil kosmik teleskopi muz giganti Neptun, uning baʼzi yoʻldoshlari va sayyora halqalari tizimining...

134

2 min

Fizika va astronomiya

Astronomlar “Mushuk ko‘zi” tumanligining 3D modelini yaratdi

Tumanlik modellari (chapda) va Hubble teleskopidan olingan tasvirlar (oʻngda)Rayan Klermont va boshqalar / Monthly Notices of the Royal...

183

3 min

Fizika va astronomiya

Quyoshga yaqin boʻlgan Zalgʻaldoq pakana yulduzi atrofida ikkita super merkuriy topilgani tasdiqlandi

“Mass-radius” diagrammasida HD 23472 tizimidagi ekzosayyoralarning holati.Susana Barros va boshqalar / Astronomiya va astrofizika,...

159

2 min

Fizika va astronomiya

NASA Dimorf asteroidining eng aniq tasvirini taqdim etdi

DART zondi Yerga Didim va Dimorf asteroidlarining suratlarini uzatdi, shu jumladan Dimorf yuzasining yakuniy va eng aniq tasviri asteroidga...

156

2 min

Fizika va astronomiya

Bola tarbiyasi: farzandingizni o‘qishga qiziqtiruvchi 5 tavsiya

Farzandingiz maktab fanlariga qiziqmaydi, uy vazifasini kechiktiradi yoki umuman qilmaydi. Darslardan qochish holatlari ham boʻlib turadi. Sizga bu...

235

3 min

Boshqalar

Klik va hammasi tayyor. 2022-yili kimyo boʻyicha Nobel mukofoti qanday kashfiyot uchun berildi?

“Aytishlaricha, amerikalik kimyogar Barri Sharples klik-reaksiyalar gʻoyasini ishlab chiqqanida Skripps institutida koʻpchilik uni tushunmaydi...

233

8 min

Kimyo

Zebra qora rangda va oq yoʻl-yoʻl chiziqlimi yoki oq rangda va qora yoʻl-yoʻl chiziqlimi?

Oʻylanmasdan qilingan qarorlarning oqibatlari haqida… Faylasuf hayvonot bogʻiga borganda Yaqindagina hayvonot bogʻiga boʻlgan...

2 015

4 min

Boshqalar

Sayg‘oqlar tiklanyapti. Buyog‘iga nima qilish kerak?

“Ular hamma yerda” — 2018-yil bahorida mening dala daftarimdagi yozuvlarda shunday qaydnoma keltirilgan. O‘shanda men jurnalist sifatida...

207

3 min

Biologiya va tibbiyot

Oʻqiyotgan matningizning muhim qismlarini belgilab qoʻyishingiz kerakmi?

Ehtimol, qachondir oʻqib, raqam yoki anʼanaviy tarzda marker bilan belgilab/boʻyab ketayotgan matningizga qarab bu boʻyoqlar oʻzi nimani...

149

4 min

Boshqalar

Quchoqlashishni man qilmang

Kanadaning Saymon Freyzer universiteti dotsenti Lara Aknin boshchiligidagi mutaxassislar guruhi uyda uzoq vaqt qolish zarurati, yaqinlar bilan...

134

4 min

Boshqalar

Shaxmat oʻynash va yashashning ikki usuli

Hamma biladigan istalgan oʻyinni oling va oilaviy oʻyin kechasiga aylanib ketadigan sayohatni boshlashdan oldin bitta tabiiy savol bering. Bu...

162

3 min

Boshqalar

Cho‘l hasharoti havodan suv olishda yordam bera oladimi?

Namibiya choʻl qoʻngʻizi Afrikaning janubi-gʻarbiy qurgʻoqchil sahrolarida omon qolish uchun havo, ya’ni tumandan suv yigʻadigan hasharot....

241

3 min

Biologiya va tibbiyot

Olimlar ilk marotaba koʻk kitning yuragi sekin urishini qayd etishdi

Dunyodagi eng katta yurak 180 kg lik qon oʻtkazuvchi yurak boʻlib, bir daqiqada 13 martagacha uradi. Bu olimlarning koʻk kit yurak urishi aks...

204

4 min

Biologiya va tibbiyot

Nima uchun ramazon oyi va hayit bayramlari oʻtgan yilga nisbatan vaqtliroq keladi?

Hech oʻylab koʻrganmisiz, nima uchun ramazon oyi, hayit bayramlari oʻtgan yilgiga nisbatan 11 kun vaqtliroq keladi? Hijriy (qamariy) taqvim...

707

5 min

Boshqalar

Tanqidiy fikrlashni rivojlantiruvchi 100 ta savol (2-qism)

Muallif: Li Vatanabi-Kroket Quyida biz odatlangan fikrlash doirasidan tashqariga chiqishga undovchi savollar keltirilgan. Aniq fanlarga oid...

3 796

6 min

Boshqalar

Tanqidiy fikrlashni rivojlantiruvchi 100 ta savol (1-qism)

Muallif: Li Vatanabi-Kroket Quyida biz odatlangan fikrlash doirasidan tashqariga chiqishga undovchi savollar keltirilgan. Tanqidiy fikrlashni...

7 694

6 min

Boshqalar

Finlandiya majburiy fanlardan xalos bo‘lgan birinchi mamlakat bo‘ladi (2-qism)

“Ular reyting ko‘rsatkichlariga emas, hayotda zarur bo‘lgan ko‘nikma va bilimlarni berishga e’tibor qaratishadi.” Finlandiya ushbu...

159

4 min

Boshqalar

Finlandiya majburiy fanlardan xalos bo‘lgan birinchi mamlakat bo‘ladi (1-qism)

“Ular reyting ko‘rsatkichlariga emas, hayotda zarur bo‘lgan ko‘nikma va bilimlarni berishga e’tibor qaratishadi.” Hech kimga sir...

171

4 min

Boshqalar

Onlayn-muhokama forumlari uchun 15 ta netiket qoidalari

Muallif: Chana Goldberg Agar haqiqiy hayotda nimanidir qilmasangiz yoki aytmasangiz, bunga onlayn-jamiyatda ham amal qiling. “Netiket”...

150

2 min

Boshqalar

Onlayn-taʼlimning 12 ta ijobiy va salbiy tomoni

Muallif: Mark TomaInsonlar orasida tengsizlikning keng tarqalishi, narxlarning oshishi va yuqori sifatli kurslarning yetishmasligiga onlayn-taʼlim...

156

5 min

Boshqalar

Sun’iy intellekt insonning yaqinda vafot etishi mumkinligini aytib beradi

Muallif: Donna Lou Sunʼiy idrok insonning yaqinda vafot etishi mumkinligini oldindan aytib beradi, ammo biz uning qanday ishlashini...

292

3 min

Biologiya va tibbiyot

Taʼlimning kelajagi qanday koʻrinishga ega?

Muallif: Liz Jacobs, TED.com muharriri Taʼlimning kelajagi qanday boʻladi? Bu ayni damda ommabop savol boʻlib, uning javoblari onlayn...

171

8 min

Boshqalar

Uyda qanday qilib samarali oʻqish va stressni yengish mumkin?

Ushbu maqoladan siz maktablar yopilgan va hozirgidek qiyin sharoitda stressni yengishga yordam beradigan baʼzi maslahatlarni olishingiz...

168

4 min

Boshqalar

Maktab muhitini barbod qiluvchi 6 ta xato

Maktab arxitektura dizaynidagi eskirgan va foydalanish notoʻgʻri boʻlgan yondashuvlar Sobiq ittifoq jamiyatida taʼlim beruvchi maskanlarning...

159

8 min

Boshqalar

Miya – diktator

Muallif: Yelena Davidova Daniel Amen 1976-yil Oral Roberts universitetini bitirib, koʻp oʻtmay taniqli psixiatrga aylanadi. Amen psixiatriya...

219

5 min

Biologiya va tibbiyot

Nima uchun viruslar infeksiya manbasini kasallantirmaydi?

Muallif: Marcos E. García-Ojeda Aniqlanishicha, koronavirus koʻrshapalaklarda paydo boʻlgan, soʻng boshqa turlarga, ehtimol, pangolinlarga,...

208

4 min

Biologiya va tibbiyot

Lotin alifbosida koʻp uchraydigan xatolar

Muallif: Akmal Xushvaqov Bugun reklama bannerlari, internet sahifalari, hatto ish qogʻozlarida ham tez-tez uchrab turgan ba’zi xatolar haqida...

137

3 min

Boshqalar

Astronavt qonida kuzatilgan oʻzgarish

Yangi tadqiqot kosmik parvozning ilgari hech kim payqamagan salbiy taʼsirini aniqladi.Astronavtlar oddiy kosmik sayohatchilar emas. Ular,...

127

6 min

Fizika va astronomiya

Aqlli boʻlish zararlimi?

Donishmandlikda qaygʻu koʻpligi rostmi? Zamonaviy tadqiqotlar oliy maʼlumotlilikning tushkunlik, xavotir va demensiya (keksalikdagi aqliy...

3 535

3 min

Boshqalar

Olimlar qarishning oldini oluvchi dori vositasini yaratishdi

Jonivorlar ustida o‘tkazilgan tajribalar shuni koʻrsatdiki, ushbu dori sogʻlom mavjudot hujayrasidagi qarish jarayonini sekinlashtiradi. Solk...

226

2 min

Biologiya va tibbiyot

AQSh maktablariga ham “komissiya” keladimi?

Muallif: Nasim Sodiqov “Amerikaliklar maktab nazoratining zamonaviy, hech kimga xalal bermaydigan usulini joriy qilishgan ekan.” Joriy...

175

5 min

Boshqalar

Peruda oʻyma naqsh namunalari topildi

Peru janubidagi Naska choʻlida joylashgan Naska chiziqlari katta balandlikdan qaraganda koʻzga tashlanuvchi ulkan naqshlar toʻplamidir. Endi...

123

2 min

Maqolalar

Aslida odam necha yil umr koʻrishi kerak: olimlar javob berdi

Ma’lum boʻlishicha, qancha umr koʻrishni DNK orqali ham bilish mumkin ekan. Unga koʻra… Tirik organizmlarning qancha umr koʻrishini...

203

2 min

Biologiya va tibbiyot

Uyqu — tekin dori

Ortiqcha ovqatlanish, doimiy shamollash va yomon kayfiyatdan qanday qutulish mumkin? Baʼzan buning uchun yaxshi uyquning oʻzi kifoya. Uyqu,...

184

5 min

Biologiya va tibbiyot

Ta’limni raqamlashtirish: Estoniya, Singapur va Janubiy Koreya tajribasi

Muallif: Timur Naushirvanov “Bu davlatlar quyidagi yutuqlari sababli xalqaro o‘quvchilarni baholash dasturlarida yetakchiga...

146

6 min

Boshqalar

Har bir zamonaviy oʻqituvchi bilishi kerak boʻlgan ijtimoiy taʼlim vositalari

Muallif: Kristofer Pappas Quyida keltirilgan ijtimoiy taʼlim vositalari zamonaviy oʻqituvchilar tomonidan pedagogik va “androgogik”...

177

4 min

Boshqalar

Bepul onlayn-taʼlim uchun eng yaxshi 10 manba

Muallif: Melani Pinola Hayoti davomida oʻrganuvchilar va mustaqil oʻrganuvchilar uchun internet qimmatbaho manba hisoblanadi. Ushbu bepul...

931

5 min

Boshqalar

Barcha uchun ochiq onlayn-kurslar (BUOOK) dan foydalanish va onlayn-taʼlimning rivojlanishi

Muallif: Josh Bersin “Kompyuter yoki telefoni bor har bir inson istagancha bilim olishi mumkin boʻlgan zamon keldi.” Class Central...

140

6 min

Boshqalar

Onlayn-ta’limni yetkazib berish modellari: batafsil tavsif (2-qism)

Muallif: Fil Hill, mustaqil maslahatchi boʻlib, e-literate blogini yuritadi. Maqolaning birinchi qismi bu yerda: Onlayn-ta’limni yetkazib...

137

8 min

Boshqalar

Onlayn-ta’limni yetkazib berish modellari: batafsil tavsif (1-qism)

Muallif: Fil Hill Fil Hill mustaqil maslahatchi boʻlib, e-literate blogini yuritadi. Garchi masofadan turib ta’lim olish uzoq tarixga ega...

160

8 min

Boshqalar

Onlayn-taʼlimning afzalliklari

Muallif: Mattan Griffel Nega onlayn-taʼlim anʼanaviy taʼlimdan yaxshiroq? Aksariyat insonlar onlayn-taʼlim hech qachon anʼanaviy...

137

3 min

Boshqalar

Kelajak ta’lim tizimini o‘zgartira oladigan 7 ta haqiqat

Agar siz taʼlim tizimini oʻzgartirishga harakat qilayotgan boʻlsangiz, siz yolgʻiz emassiz. Dunyo boʻylab koʻplab oʻqituvchilar taʼlim...

193

7 min

Boshqalar

Nega hamma ham aʼlo natijaga erisha olmaydi?

Muallif: Alfi Kon, inson xatti-harakatlari va taʼlimga oid kitoblar muallifi. Aʼlo natija — bu mablagʻ tikilmaydigan oʻyin emas. Hozirgi...

169

4 min

Boshqalar

Atstek madaniyatidagi inson qurbonligi

Tarixchi Devid L. Karrasko atsteklarning zoʻravon harakatlari, odamlarni qurbon qilish maqsadi va qurbonni tanlashi haqida. Atsteklar —...

143

6 min

Maqolalar

Anglosferada ikki tilli bo‘lish bu…

Anglosfera (inglizchada “Anglosphere”) — ingliz tilida soʻzlashuvchi va Angliya bilan tarixiy hamda madaniy aloqalarni oʻzaro bogʻlaydigan...

161

3 min

Boshqalar

Amper qonuni

Elektr zaryadlar harakati magnit maydonlarni yuzaga keltiradi. Amper qonuni – bir-biridan muayyan masofada joylashgan...

254

4 min

Fizika

Avogadro qonuni

Avogadro qonuniga koʻra bir xil harorat va bosimda olingan teng hajmdagi turli gazlarda zarralar (atomlar, molekulalar) miqdori ham bir xil...

308

4 min

Fizika

Kuznets egri chizigʻi

Saymon Smit Kuznets (1901-yil 30-aprel, Belarus — 1985-yil, 8-iyul, AQSh). Kuznets egri chizigʻi — iqtisodiy rivojlanishning dastlabki...

190

3 min

Boshqalar

Qahva nega tetiklashtiradi?

Qahva nega tetiklashtiradi? Nega uyqimiz kelganda bir chashka qahva bizni uygʻotadi? Qahva — bu efiop oʻsimligi boʻlib, biz arabika deb...

784

4 min

Biologiya va tibbiyot

TikTok algoritmlari qanday ishlaydi?

Nega TikTok qisqa vaqt ichida bunchalik mashhur boʻlib ketdi? Uning algoritmlari qanday ishlaydi? Oʻzbekistonda ham bu platformaning keskin...

383

4 min

IT va muhandislik

Fibonachchi sonlari

Fibonachchi sonlari haqida eshitganmisiz? Nima uchun u tabiatda juda mashhur? U chindan ham koinotni boshqaradimi? Ha, bu haqida albatta...

216

4 min

Boshqalar

Issiqxona effekti nima?

Yerning issiqlik muvozanati shundayki, atmosferasiz sayyoramizda o‘rtacha harorat –18 °C bo‘lar edi (bu yaxshigina sovuq, o‘rtacha...

156

4 min

Boshqalar

Autizmli bolalarni musiqa yordamida davolasa bo‘ladimi?

Autizm oʻzi nima? Bu soʻzni eshitmagan odam boʻlmasa kerak. Aniq maʼlumotlarga ega boʻlmasak-da, soʻzdagi salbiy boʻyoqdorlikni qalban his...

176

4 min

Boshqalar