Muallif: Chana Goldberg
Agar haqiqiy hayotda nimanidir qilmasangiz yoki aytmasangiz, bunga onlayn-jamiyatda ham amal qiling.
“Netiket” — bu onlayn-muloqot davomida amal qilish kerak boʻlgan etiket qoidalari.
Darslaringizning onlayn-muhokama forumlarida hurmat va muloyimlik bilan bilimli inson sifatida post qoʻyish uchun quyidagi 15 netiket qoidalariga amal qiling.
- Onlayn-muhokama forumida savol joylashdan oldin, kimdir shu savolni yuqorida berganligini va savolga javobni olgan-olmaganligini tekshiring. Haqiqiy hayotda hozirgina yechimini topgan savolingizni yana qaytadan muhokama qilmaganingiz kabi, forumlarda ham shunga amal qiling.
- Mavzudan chetga chiqmang! Keraksiz havolalar, sharhlar, fikrlar yoki rasmlarni joylashtirmang.
- Toʻliq BOSH HARFLARDA yozmang! Aks holda boshqalarda xuddi qichqirayotgan yoki baqirayotgandek tushuncha uygʻotasiz.
- Gʻazabli yoki kinoyali tushunish mumkin boʻlgan hech nima, hatto, hazil ham yozmang. Chunki sizning ovozingizni eshitmasdan tengdoshlaringiz hazil qilayotganingizni tushunmasliklari mumkin.
- Boshqa oʻrganuvchilardan yordam soʻrab murojaat qilganingizda, “Iltimos” va “Rahmat” soʻzlarini aytishni unutmang.
- Boshqa oʻrganuvchilarning fikrlarini hurmat qiling. Agar bahs-munozaraga duch kelsangiz, bahs davomida boshqalarga hurmat bilan munosabatda boʻling va ular tomonidan keltirilgan dalillarni toʻgʻri qabul qiling. Boshqalarning ham mavzu boʻyicha oʻz qarashiga ega boʻlishga haqqi borligini yodda tuting.
- Guruhdoshingizning savoliga javob berayotganingizda, javobingiz aniq ekanligiga ishonch hosil qiling! Agar 100 % ishonchingiz komil boʻlmasa, TAXMIN QILMANG! Aks holda, guruhdoshlaringiz uchun barchasini chigallashtirib yuborishingiz mumkin va buning uchun ular minnatdor boʻlishmaydi, albatta.
- Agar savol berganingizda koʻpchilik javob bersa, barcha javoblarni umumlashtirib, butun guruhga foyda keltirishi uchun oʻz xulosangizni joylashtiring.
- Qisqacha fikr bildiring. Agar oddiy savolga javoban uzun dissertatsiya yozsangiz, kimdir bularning barchasini oʻqishga vaqt ajratishi ehtimoli juda past.
- Boshqalarni haqorat qilmang va ularni ahmoq demang. Siz ularning fikrlariga qoʻshilmasligingiz mumkin, lekin insonni shaxsiyatiga tegishi mumkin boʻlgan soʻzlarni ishlatmang.
- Agar suhbat davomida guruhdoshingiz aytganlariga ishora qilmoqchi boʻlsangiz, boshqalar orqaga qaytib, qaysi xabarga ishora qilayotganingizni qidirmasliklari uchun oʻsha postdan qisqacha iqtibos keltiring.
- Savol berishdan oldin, javob aniq yoki topish oson ekanligini aniqlash uchun guruhning tez-tez soʻraladigan savollar (FAQ)ini tekshirib koʻring.
- Eski sharhga javob berishdan oldin eng yangi sharhlarni tekshirganingiz ma’qul, chunki muammo allaqachon hal qilingan yoki fikrlar oʻzgargan boʻlishi mumkin.
- Kechirimli boʻling. Agar guruhdoshingiz xato qilsa, buning uchun uni ayblamang. Shunchaki, xulosa chiqaring va muammo hal.
- Forumda biror narsa joylashdan oldin imloviy va grammatik tekshiruv oʻtkazing. Bu kam vaqt oladi hamda sizning bilimsiz inson sifatida koʻrinishingizning oldini oladi.
Bosh barmoq qoidasi: Agar haqiqiy hayotda nimanidir qilmasangiz yoki aytmasangiz, bunga onlayn-jamiyatda ham amal qiling.
Maqola Khan Academy Oʻzbek loyihasi doirasida tarjima qilingan. Manba: Touro College.