Quyosh tizimining o‘lchamlari bilan solishtirganda, Yer kichkina samoviy jismdir. Unda okean, qit’a va tog‘ tizmalari, hayotning paydo bo‘lishi bilan uning jo‘shqin evolyutsiyasining barcha doimiy o‘zgarishlari noyob samoviy jismning ichki tuzilishi va tashqi ko‘rinishining ajoyib manzarasi namoyon boʻladi. 

Xuddi shunday! Quyosh tizimi fazosida Yerning o‘lchami ahamiyatsiz bo‘lgani kabi insoniyatning butun tarixi to‘g‘ri keladigan bir lahza ham shuncha qisqadir. Bu vaqt tarixi tubsizligining bir lahzasi: hayot paydo bo‘lishidan to‘rt yarim milliard yildan ortiq vaqt oldin hayotning 600 million yillik rivojlanishi va insoniyat taraqqiyotining 2—3 million yili.

Yerning kattaligi haqiqatan ham kichik. U Quyosh tizimidagi boshqa sayyoralar orasida beshinchi o‘rinda turadi: Merkuriyning diametri deyarli 4 marta kichik, Yupiterniki esa 11 marta katta. Yerning oʻrtacha radiusi 6370 km, ekvatorning aylanasi 4007 km, sirt maydoni 510 million km², hajmi 100 milliard km³, massasi 59760 trillion tonna. Bir yil davomida Yerning Quyoshdan masofasi elliptik orbita bo‘ylab harakatlanayotgani bois o‘zgarmoqda — 147 million km dan 152 million km gacha.

Yerdan uzoqroqda joylashgan osmon jismlari quyosh issiqligini juda kam oladi va ular juda sovuq. Massasi Yerdan sezilarli darajada kichik bo‘lgan sayyoralar (Merkuriy, Mars) tortishish kuchi kichik bo‘lganligi sababli yetarlicha kuchli va zich atmosferani saqlab tura olmaydi. Yer esa atmosfera — havo qobig‘i va gidrosfera — suv qobig‘iga ega. Havo va suv hayotning paydo bo‘lishi hamda rivojlanishining asosiy shartlariga aylandi. Tabiiy suv va atmosfera gazlari sayyoramizning tosh qobig‘i — litosferani (yer qobig‘ini) yemirib boradi, qoldiqlarini ko‘chiradi va saralaydi, baʼzi moddalarni eritib, boshqalarini cho‘ktiradi hamda son-sanoqsiz reaksiyalarni keltirib chiqaradi.

Yer — buyuk kimyoviy laboratoriya. Unda gaz va suv qobiqlarining doimiy harakati mavjud. Yer qobig‘i ham harakatchan: u baʼzi joylarda ko‘tariladi, boshqa joylarda cho‘kadi, yoriladi va yuqoriga (yer sirtiga) chuqurliklarning erigan moddasi — magma (yunoncha “quyuq malham” degan maʼnoni anglatadi) oqib chiqadigan vulqonlar teshiklaridan chiqishga urinadi. Daryo va dengizlar tubida hosil boʻlgan choʻkmalar vaqt o‘tishi bilan chuqurlikka choʻkadi hamda u yerda ular yuqori harorat va bosim, shuningdek, yerosti suvi taʼsirida erib ketadi.

Barcha harakatlarning asosiy dvigateli quyoshning nurlanish energiyasidir. Ko‘p oddiy va murakkab kimyoviy birikmalar orasida qachondir yerda hayotning ilk molekulyar shakllari paydo bo‘lgan. Har bir tirik organizmning kimyoviy tarkibi umumiy biosfera tarkibiga mos keladi. Misol uchun, inson qoni Jahon okeanidagi suv bilan umumiy nisbatda bir xil elementlarni o‘z ichiga oladi.

Yerning kichik bir qismi — atmosfera va gidrosfera, shuningdek, taxminan o‘n kilometrgacha chuqurlikdagi yer qobig‘i bevosita tadqiq etish imkonini beradi. Chuqurliklardan yer yuzasiga ko‘tarilgan tog‘ jinslari va minerallarga qarab butun yer qobig‘ining tarkibi va tuzilishini baholash mumkin.