Yerning markazida nima bor? Bu savol olimlarni uzoq vaqtdan beri qiziqtirmoqda, ammo uning javobi faqat taxminiy boʻlishi mumkin, chunki sayyoramizning markaziy hududiga qaraganda Quyosh tizimining chegaralariga yetib borish ancha osondir.

Olimlar maxsus portlashlar yordamida sunʼiy (xavfli boʻlmagan) zilzila toʻlqinini yaratib, yerning turli qatlamlari orqali uning oʻtish tezligini kuzatadi. Bu tezlikning oʻzgarishiga koʻra toʻlqin oʻtayotgan jinslarning zichligi va u orqali tarkibi ham aniqlanadi. Bu seysmozondlashdir (yunoncha “seysmos” — zilzila soʻzidan). Shu usul yordamida yer sharining oʻrtasiga “qarash” imkoni boʻldi.

U yerda, Yerning markazida uning eng zich moddasi joylashgan. U dahshatli bosim ostida boʻlib, suvdan 11 baravar zichroqdir. Shu bilan birga, seysmik toʻlqinlar yadro suyuq qobiqqa ega ekani haqidagi xabarni keltirdi. Albatta, bu suv emas, balki ikkita metall — temir va nikel eritmasidir. Bu juda yuqori zichlikdagi suyuqlik boʻlsa-da, u har qanday suyuqlik singari moddalarni eritib, ularni aralashtirishga qodir. Bu xususiyati tufayli suyuq yadro Yer sayyorasi hayotida katta ahamiyatga ega.

Yer yadrosi qobiq-mantiya bilan oʻralgan; mantiya va yadro moddalari doimo aralashib turadi. Mantiya tarkibidagi ogʻir elementlar yana yadro eritmasiga qayta choʻkadi, yengillari esa yuqoriga koʻtariladi. Yadro asta-sekin kattalashib, shishadi va Yerni tashkil etuvchi modda oʻz solishtirma ogʻirligiga koʻra Yer qobiqlari boʻylab taqsimlanadi.

Yer tarixi davomida mantiyani tashkil etuvchi modda suyuq yadro chegarasiga yigirma marta tushib, aylanib chiqishga ulgurgan. Bunga boʻlgan ehtiyoj tugashi uchun u yana yetti marta takrorlanishi kerak. Moddalarning solishtirma ogʻirligiga koʻra boʻlinishi toʻxtaganda, Yer qobigʻining tuzilishi ham toʻxtaydi. Hozircha bu jarayonlar davom etmoqda va buni zilzila, vulqon otilishlari tufayli bilamiz. Garchi, Yer butunlay “tinchlanishi” uchun yana kamida naq ikki milliard yil vaqt oʻtishi kerak.