20.02.2024
Biz duch keladigan barcha narsalar nomining oʻz kelib chiqish tarixi bor. Baʼzan bu nom qayerdan kelganini bilib, hayron qolamiz. Masalan, ingliz tilidagi “krijovnik” soʻzini olsak. Garchi uning gʻozlar bilan hech qanday aloqasi boʻlmasa ham, soʻzma-soʻz “gʻoz reza mevasi” deb tarjima qilish mumkin. Saksoniya davrida soʻzning birinchi qismi “dagʻal” soʻziga ohangdosh boʻlib, bu rezavorlar tikanli, qoʻpol butada oʻsishini bildirgan. Ingliz tilidagi “malina” soʻzi ham nemischa “yigʻish” yoki “birga toʻplangan” feʼlidan kelib chiqqan boʻlib, bu mazali rezaning mayda boʻlakchalari bir butun boʻlib birlashgani tufayli unga shunday nom berilgan boʻlsa ajab emas. Qulupnayning inglizcha nomi oʻsimlikning turli yoʻnalishlarda keng tarqalgan novdalari tufayli kelib chiqqan boʻlib, bu “yuguruvchi, intiluvchi” soʻzining birinchi qismini tashkil etadi.
“Chernika” nomi rus tilida rangiga koʻra, ingliz tilida esa poyasi va unga osilib turadigan rezavorlarning kran bilan oʻxshashligidan kelib chiqqan. Smorodina va gilos nomlari ular birinchi marta yetishtirilgan shaharlar nomidan olingan. Uzum rus tilida sharob bilan umumiy narsaga, ingliz, italyan, fransuz va daniyaliklar tilida esa “bir bosh uzumga yigʻilgan” degan maʼnoni anglatuvchi boshqa kelib chiqishga ega. Venger olxoʻrisining ingliz tilidagi nomi ikki qismdan iborat boʻlib, birinchisi uni Angliyaga olib kelgan lord Geyj bilan, ikkinchisi esa uning hali pishmagan paytdagi yashil rangi bilan bogʻliq. “Abrikos”, yaʼni oʻrik shunga oʻxshash lotincha “erta pishar” soʻzidan kelib chiqqan. “Pomidor” Gʻarbiy Hindistondan kelib chiqqan.
Ananasning inglizcha nomi uning qaragʻay gʻuddasiga oʻxshashligidan kelib chiqqan. Janubiy ekzotik meva boʻlgan “anor”ning gʻalati nomi yunoncha “koʻp urugʻga ega” — “granatus” soʻzidan kelib chiqqan. Ingliz tilida esa uning meva ekanligini koʻrsatadigan birinchi qismga ham ega. “Kashtan” oʻzi paydo boʻlgan shahar nomiga ohangdosh. Buyuk Britaniyadagi yongʻoqning nomi sakson tilidan kelib chiqqan boʻlib, u dastlab Forsda paydo boʻlgani uchun “chet el yongʻogʻi” degan maʼnoni anglatadi. Arabcha “ispan polizi” maʼnosidagi soʻzidan ismaloq (shpinat) nomi kelib chiqqan.
Matnda xato topdingizmi? Kerakli matnni belgilang va CTRL+ENTER tugmalarini bosing.