Sovuq yoki issiqni his qilganda aslida qon haroratini sezamiz. Tashqi haroratdan qatʼi nazar, o‘rtacha tana harorati 37 daraja Selsiyga teng. Ammo bu ichki haroratimizning pasaymasligi yoki koʻtarilmasligini anglatmaydi. Bu ham sodir boʻladi. Ammo bu tebranishlar qanday boʻlmasin, tana har doim haroratni normal holatga qaytarishga intiladi. Bu jarayon qon harorati tushganda, uni koʻtaradigan va juda yuqori boʻlganda esa uni pasaytiradigan miyadagi markaz tomonidan tartibga solinadi.

Aytaylik, qon harorati pasaydi, bunda simpatik nerv tizimi (nerv tizimining nafas olish, ovqat hazm qilish va qon aylanish tizimlarini boshqaruvchi qismi) darhol ishga tushadi. Mushaklar va jigarda kislorodning yonish jarayonini tezlashtirish uchun muayyan bezlar fermentlar ishlab chiqarishni boshlaydi. Tanamiz issiqlikni kamroq yoʻqotishi uchun teridagi qon tomirlari torayadi. Agar harorat juda ham pasaysa, mushaklar faollashadi va titray boshlaymiz. Tanamizning bu reaksiyasi issiqlik ishlab chiqarishga qaratilgan.

Endi harorat koʻtarilganini tasavvur qilaylik. Kislorodni yoqish jarayoni sekinlashadi, ortiqcha issiqlikni chiqarish va terning bugʻlanishiga yordam berish uchun teri tomirlari kengayadi. Suyuqlik bugʻlanganda, yaʼni gazsimon holatga oʻtganda, issiqlik u bilan birga chiqib ketadi. Terlaganimizda esa quyidagi holat yuz beradi. Terimizdagi teshiklardan chiqadigan ter tanamizni tashqi va ichki tomondan yuvadigan “dush” vazifasini bajaradi. U tanadagi millionlab mayda teshiklar orqali mikroskopik tomchilar koʻrinishida ajralib chiqadi.

Agar tanamiz atrofidagi havo sernam boʻlsa, terning bugʻlanishi toʻxtaydi. Tanamiz umuman sovimayotgandek tuyuladi. Ammo yelpinishni boshlaganimizda, teri yaqinidagi havo harakatga keladi va terning bugʻlanish jarayoni tezlashadi. Tana issiqlikni yoʻqota boshlaydi va biz salqinlaymiz.