Har safar xarita yoki globusni oʻrganganimizda, ekvator biz uchun shunchalik ahamiyatli boʻlib tuyuladiki, hatto unung xayoliy chiziq ekanligiga ishonish qiyin. Siz uni koʻp marta kesib oʻtishingiz mumkin va buni sezmaysiz.

Bu bilan dengizchilarning “chiziqni kesib oʻtish”ni nishonlashga sodiqliklarini tushuntirishi mumkin. “Ekvator” soʻzi lotinchada “tenglashtirish” degan maʼnoni anglatadi. Ekvator oʻzi shu ishni bajaradi. U Yer sharini shimoliy va janubiy yarim sharlarga ajratadi. Ushbu xayoliy chiziq yer yuzasi boʻylab shimoliy va janubiy qutblardan teng masofada oʻtadi.

Yer yuzasi boʻylab ekvatorga parallel ravishda oʻtgan xayoliy chiziqlar parallellar deb ataladi. Ekvator nol chizigʻi boʻlib, uning ustidagi va pastidagi chiziqlar boʻylab Yer yuzasidagi biron bir nuqtaning joylashish kengligi aniqlanadi.

Yer yuzasi xaritalarda mintaqalarga boʻlingan. Shimoldan boshlab bular Arktika, shimoliy moʻtadil mintaqa, tropik mintaqa, janubiy moʻtadil mintaqa va Antarktida.

Tropik yoki ekvatorial mintaqa ekvatordan shimoliy va janubiy 23,5 daraja kenglikkacha choʻzilgan. Ushbu mintaqada quyosh nurlari tik tushadi, shuning uchun bu yer har doim issiq boʻladi.

Keling, bu nima bilan bogʻliqligini koʻrib chiqaylik: maʻlumki, Yerning oʻqi Quyosh atrofidagi oʻz orbitasiga nisbatan qiya joylashgan. Shuning uchun ekvator ham Yerning orbitasiga qiya boʻlib, bu burchak aynan 23,5 darajani tashkil qiladi. Ushbu qiyalik natijasida Yer Quyosh atrofida aylanayotganda, Quyoshning tik nurlari uning yuzasiga yoki ekvatordan shimolga, yoki ekvatorga, yoki ekvatordan janubga tushadi. Quyosh nurlari Yer yuziga tik holatda faqat 23,5 daraja kenglikkacha tushishi mumkin.

Bu nima uchun Quyosh nurlarining faqat ekvatorial mintaqada tik tushishi mumkinligini izohlaydi. Bu hodisa butun yil boʻyi davom etgani sababli ekvator juda issiq boʻlishini bilib oldik!