Koʻp odamlar boksni taʼqiqlash kerak degan fikrga qoʻshiladilar. Boks tarixida bunday qarash juda koʻp marta noroziliklarni keltirib chiqargan. Unga qarshi boʻlganlarning asosiy sababi quyidagicha: bu juda shafqatsiz, hatto vahshiy sport turi.

Aynan shu insonlar Qadimgi Yunonistonda Olimpiada va boshqa musobaqalarda boʻlib oʻtgan birinchi boks janglarini koʻrganlarida ularning munosabatlari qanday boʻlishi qiziq. Oʻsha paytdagi boks qoidalarining baʼzilari zamonaviy qoidalarga juda oʻxshash boʻlgan. Ammo bitta katta farq bor edi: qoʻlqoplar oʻrniga jangchilar sestus deb nomlangan qoʻlqoplarni kiyishgan. Bu qoʻrgʻoshin yoki bronza plastinkalar bilan qoplangan teri qoplamasi boʻlgan. Taxmin qilganingizdek, sestus bilan berilgan zarba qaqshatqich boʻlganiga hech qanday shubha yoʻq!

Rim imperiyasi qulaganidan soʻng, boks “gʻoyib boʻlgan” va XVIII asrning boshlarida Angliyada qayta tiklanmagunicha oʻyinlar oʻtkazilmagan. Ushbu sport turi “qayta tugʻilganidan keyin” tez orada u juda ommabop mashgʻulotga aylandi va bu mashhurlik 100 yildan beri davom etib kelmoqda.

Janglar ochiq, yaʼni qoʻlqopsiz mushtlar bilan oʻtkazilgan. Ularning aksariyati bir necha soat davom etgan. Kurashish va koʻtarib otishlarga ruxsat berilgan. Raund faqat jangchilardan biri raqibini yiqitishga muvaffaq boʻlgandagina tugagan va ular orasidagi dam olish vaqti oʻzgarishi mumkin boʻlgan. Ushbu qattiq kurash navbatdagi raund boshida jangchilardan biri ring markaziga chiqishga kuch topa olmaguncha davom etgan.

Tabiiyki, bunday shafqatsiz shakldagi boks jamoatchilikning keskin qarshiligiga sabab boʻldi. Ushbu sport turini saqlab qolish uchun biror narsani oʻzgartirish kerak edi. Shu maqsadda ular paxta kabi yumshoq narsalar bilan toʻldirilgan qoʻlqoplardan foydalanishni boshladilar. Keyin asta-sekin eski qoidalar yanada tartibga solindi. Nihoyat, 1867-yilda muhim qadam tashlandi: markiz Kvinsberi boksga foyda keltirgan va uni avvalgi mashhurligiga qaytargan qoidalar majmuasini taklif qildi. Xususan, har bir raundning davomiyligi uch daqiqa bilan cheklandi. Raundlar orasidagi tanaffus bir daqiqa davom etishi kerak edi. Ushbu qoidalar butun dunyoda qabul qilindi va ularga bugungi kungacha amal qilib kelinmoqda.

XX asrga qadar boks bilan asosan ikki mamlakatda: Angliya va AQShda shugʻullanishgan. Keyinchalik boks butun dunyo boʻylab keng tarqaldi va bugungi kunda u dunyodagi eng ommabop sport turlaridan biridir. 

Hatto, kundalik hayotimizda ham yosh bolalarning biroz tortishib qolishsa, “qani yur, boks tushamiz” degan gaplari tez-tez qulogʻimizga chalinib qoladi. Har bir uy ostonasiga kirib bora olgan sportning kelib chiqish tarixi shunday ekan, doʻstlar.